نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیارگروه تاریخ دانشگاه اصفهان
2 عضو هیأت علمی دانشگاه آزاداسلامی ـ واحد دهاقان
چکیده
تازه های تحقیق
ورزش باستانی زورخانه تنها ورزش و فعالیت جسمی است که هم به لحاظ تاریخی و هم پیوستگی و تداوم، با مزیّنکردن حرکات ورزشی به آداب و اصول اخلاقی و استفاده از آیین و مضامین و مفاهیم مذهبی تشیّع، به عنوان یک مبلّغ مذهبی ایفای نقش میکند. در این ورزش، توجه به خصایل و سجایای اخلاقی، اصول و آموزهها و شعائر شیعی و پرورش قوای بدنی هر سه و در آن واحد، مورد توجه قرار گرفته است. اگرچه به دلیل تشابه برخی علایم و نشانهها و سنّتها و آیین رایج در این ورزش و نیز به علت ارتباطی که بین برخی وسایل این ورزش با امور نظامی، عیّاری و مانند آن دیده میشود، تلاش شده تاریخی باستانی و در ادامه، صوفیانه برای آن ایجاد شود؛ اما آنچه در این بررسی تاریخی مهم است، اینکه تمام این فرضیات با رسمیت مذهب تشیّع از زمان صفویه تا به امروز در ایران، ناکارآمد شد. از زمان تشکیل دولت صفویه، که مذهب تشیّع، یک رکن اصلی در هویّت ملّی جدید ایران شد، همة نمادهای فرهنگی و تمدنی نیز در این زمینه تعریف شدند. با وجود این، ورزش باستانی زورخانه با رهایی از سیطرة فرهنگهای غیر شیعی و بهتدریج به یکی از مهمترین ابزارهای تبلیغی تشیّع تبدیل شد. ورزشکار و تماشاگر زورخانه هنگام حضور در این مکان، با اذکار شیعی، روح و جان خود را زینت میبخشد و هنگامی که آنجا را ترک میکند، با دلی مملوّ از عشق حضرت علی و فرزندان ایشان رو به سوی اجتماع میگذارد و هر لحظه، مبلّغ این شریعت است. بر اساس نکات پیشگفته و از جمعبندی آنها، میتوان گفت زورخانه از نظر سابقه، نمادها و نشانهها، آداب، سنن و اشعار، تجلّی آموزههای تشیّع در روح و کالبد جامعه بوده و دارای کارکردهای تبلیغی مؤثر در گسترش تشیّع میباشد.
کلیدواژهها
21. نیرومند، کریم، تاریخ پیدایش تصوّف و عرفان و سیر تحوّل و تطوّر آن، زنجان، کتابفروش