نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشگاه گلستان
2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
تازه های تحقیق
نتیجه
سوگند یکی از اسالیب تأکید کلام است و زمانی به کار میرود که مقسمعلیه به دلایل متعدد، به سادگی پذیرش مخاطب را جلب نکند و نیازمند تأکید از جانب متکلم باشد. سوگند در زبان عربی، الفاظ گوناگونی دارد که به فراخور مقام و موقعیت و بر حسب نوع مقسمعلیه متغیر است. بر اساس پژوهشی که در سوگندهای نهجالبلاغه انجام شد، این نتیجه به دست آمد که امام علی7، از هر لفظ، بهترین و بیشترین بهره معنایی ممکن را بردهاند.
سوگند «قسم» در نهجالبلاغه، برای مقسمعلیهی به کار رفته که مخاطب وقوع آن را انکار میکند و تنها شخص متکلم مدعی وقوع آن است. سوگند «حلف»، زمانی به کار میرود که مقسمعلیه به تأکید بسیار زیاد نیاز دارد. سوگند «نشد»، زمانی به کار میرود که متکلم با تأکید، وقوع مقسمعلیه را از مخاطب درخواست دارد. سوگند «أولی»، برای مواردی به کار میرود که متکلم، نهایت تلاش خود را برای وقوع مقسمعلیه نشان میدهد. سوگند «لعمرالله»، برای مواردی به کار میرود که متکلم، به دوام و ماندگاری مقسمعلیه برای مدتی طولانی و یا زمانی دائم اعتقاد دارد. سوگند به «لعمری»، نشانه تلاش متکلم برای وقوع مقسمعلیه در حد گذشتن از جان است. سوگند «وایم الله» برای مقسمعلیهی به کار میرود که حصول آن نیازمند قدرت و نیروی جسمانی یا معنوی است. در سوگند به «الذی»، عادتاً میان صله موصول و مقسمعلیه، پیوندی محکم وجود دارد که این پیوند، در بیشتر موارد، از نوع تشبیه ضمنی است. سوگند «تالله»، برای مقسمعلیهی به کار میرود که مورد انکار و مایه شگفتی مخاطب است. سوگند «والله» نیز جنبه تأکید عام دارد؛ از اینرو، بیشترین میزان کاربرد را در میان انواع سوگند در کتاب نهجالبلاغه داراست. همچنین برخی از مقسمعلیهها به دلیل اهمیت خاص خود در نهجالبلاغه، چندین بار و با واژگان مختلف سوگند، وارد شده است؛ مانند سوگند امام7 در فروپاشی حکومت بنیامیه که با واژگان والله، وایم الله و أقسم تأکید شده است. دلیل این امر نیز اقتدار و شکوه حکومت بنیامیه در زمان حکومت امام7 بود که عده زیادی را به خود جذب و از اطراف امام7 پراکنده کرد. به همین دلیل به فروپاشی دولت آنان، با سوگندهای گوناگونی تأکید گردید تا مایه تذکر و بازگشت غافلان فریبخورده باشد.
کلیدواژهها
قرآن کریم