تحلیلی از وضعیت کردهای شیعه فیلی در عراق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه رازی

2 دانشجوی دکترای جامعه شناسی سیاسی- دانشگاه رازی

چکیده

کردهای فیلی، گروهی از کردهای شیعه ایرانی‌تبار ساکن عراق هستند. این گروه قومی ـ مذهبی، در دوران حکومت بعث، به دلیل ایدئولوژی پان‌عربیسم و نفرتی که حکومت وقت عراق از کردها، تشیع و ایرانیان داشت، آنان را آزار، اذیت و شکنجه می‌کرد. اوج آزار و اذیت حکومت بعث در مورد کردهای فیلی در دهه‌های 70 و 80 میلادی صورت گرفت. در این دوران، حکومت عراق از آنان سلب تابعیت نمود، اموالشان را مصادره کرد، جوانانشان را به قتل رساند و زنان و سال‌خوردگان­ آن‌ها را به عنوان معاودین از عراق اخراج نمود. پس از سقوط حکومت بعث و بی‌اعتبارشدن ایدئولوژی پان‌عربیسم و ایجاد حکومت جدید در عراق، برای تمام اقوام، قومیت‌ها و گروه­های عراقی، امکان حضور در عرصه­های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی فراهم شده است. این مقاله، تلاش نموده تا ضمن واکاوی پیشینه تاریخی و هویتی کردهای فیلی، جایگاه و نقش کنونی آن‌ها را در صحنه سیاسی ـ اجتماعی عراق امروز تحلیل و ارزیابی کند. یافته‌های پژوهش حاضر، نشان می‌دهند که اگرچه کردهای فیلی تلاش می‌کنند تا ضمن بازیابی هویت خود، به عنوان شهروندان این کشور، مانند سایر گروه­ها و قومیت­های عراقی در ساختار سیاسی ـ اجتماعی کشورشان نقش مؤثری را ایفا نمایند، هنوز محرومیت‌های تحمیل‌شده به این گروه در دوران حاکمیت بعثی، به‌طور کامل از بین نرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها


1. الطریحی، محمد سعید، الشیعة الاکراد- الکورد الفیلیة، دمشق:انتشارات نینوا، 1434.
2. بطاطو، حنا، العراق، ترجمة عفیف الرزاز، بیروت،1990.
3. جعفریان، رسول، تشیع در عراق، مرجعیت و ایران، تهران: مؤسسه مطالعاتی تاریخ معاصر ایران، 1386.
4. جعفریان، رسول، اطلس شیعه، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1387.
5. چریکف، سیاحت‌نامه، ترجمة آبکار مسیحی، به کوشش علی‌اصغر عمران، چ2، تهران: امیرکبیر، 1379.
6. خیتال، جعفر، مجموعة آراء در مورد ساکنان پشتکوه ایلام، کتابخانه اسماعیلی، 1369.
7. رزم‌آرا، حاجعلی، جغرافیایی نظامی ایران (پشتکوه)، بی‌جا، 1320.
8. روزنامة ایران، ج3، ش 504، تهران: کتابخانه ملی، 1375.
9. سلطانی‌نژاد، احمد و امیراحمد حاج‌یوسفی، چشم‌اندازهای منطقه­ای و بین‌المللی عراق پس از صدام، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، 1386.
10. سیف‌زاده، سیدحسین، عراق، ساختارها و فرآیند گرایش­های سیاسی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1379.
11. عظیمی، کیومرث و محمدعلی چلونگر، «پراکندگی فرق و مذاهب تشیع در کردستان عراق»، فصلنامة شیعه‌شناسی، سال دهم، شماره 39، پاییز 91.
12. فیلد، هنری، مردم‌شناسی ایران، ترجمة عبدالله فریار، تهران: کتابخانة ابن‌سینا، 1343.
13. کامرون، جورج، ایران در سپیده‌دم تاریخ، ترجمة حسن انوشه، تهران: علمی و فرهنگی، 1374.
14. کرزن، جورج، ایران و قضیة ایران، ج2، ترجمة غلامعلی و حیدر مازندرانی، چ3، تهران: علمی و فرهنگی، 1367.
15. کندال، عصمت، شریف وانلی و مصطفی نازدار، کردها، ترجمة ابراهیم یونسی، تهران: روزبهان، 1370.
16. گروته، هوگو، سفرنامة گروته، ترجمة مجید جلیلوند رضایی، تهران: نشر مرکز، 1370.
17. مرادی مقدم، مراد، «تاریخ سیاسی و اجتماعی پشتکوه در دوران والیان فیلی»، فصلنامه مطالعات ملی، سال هفتم، شماره 1، 1385.
18. مرادی مقدم، مراد، تاریخ سیاسی اجتماعی کردهای فیلی در عصر والیان پشتکوه (ایلام)، تهران: پرسمان، 1386.
19. وصالی، یوسف، «جایگاه کردهای فیلی در نظام سیاسی و اجتماعی عراق»، فصلنامة مطالعات منطقه­ای جهان اسلام، سال نهم، شماره 33 و 34، شهریور 1387.
20. Freedman, Robert, the Middle East Enters the Twenty-first Century,Florida, 2002.
21. Izadi, M.R., the Kurds: A Concise Handbook, London, Taylor & Francis, 1992.
http://reazan.com/fa/news/4487.