تبیین علل شکل‌گیری جنبش شیعیان یمن بر مبنای نظریه جنبش‌های ادواری هرایر دکمجیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه مفید

2 استادیار دانشگاه شهید بهشتی

3 عضو هیات علمی

چکیده

طی سه دهه اخیر، در میان ملت‏های منطقه به ویژه شیعیان عرب خاورمیانه، شاهد تقویت خودآگاهی و ظهور جنبش‌های سیاسی ـ اجتماعی، با پیامدهای شگرف داخلی و خارجی بوده‌ایم که خیزش شیعیان یمن در قالب جنبش الحوثی در ابتدای قرن کنونی یکی از آن‌ها به شمار می‌رود. در طول دو دهه گذشته، هم حکومت یمن و هم حکومت آل‌سعود، از تمامی ابزارها و شیوه‌ها از جمله توسل به حمله نظامی، برای ریشه‌کنی و نابودی مبارزان زیدی استفاده کرده‌اند، اما نه‌تنها به این هدف دست نیافته‌اند، بلکه این جنبش با اتخاذ تدابیر و تاکتیک‌های مناسب، بر رشد و بالندگی خود افزوده، به طوری‌که هم‌اینک به بازی‌گری اصلی و تأثیرگذار در صحنه داخلی یمن و بازی‌گری نوپا و نوظهور در صحنه منطقه‌ای بدل گردیده است. سؤال اصلی این نوشتار آن است که علل خیزش شیعیان یمن و ظهور جنبش الحوثی چیست؟ با استفاده از نظریه جنبش‌های ادواری هرایر دکمجیان، می‌توان علل شش‌گانه این خیزش را به خوبی توصیف و تبیین کرد.

کلیدواژه‌ها


  1. افضلی، توحید، «جنگ یمن، نزاعی علیه شیعیان»،‌ نشریه مثلث، شماره 8، مهر 1388.
  2. بی‌نام، داستان غریبان (شیعیان یمن)، قم، انتشارات بین‌الحرمین، 1388.
  3. پیر بداقی، «یمن در تعارض»، نشریه زمانه، شماره 91و92، شهریور و مهر 1389.
  4. تقی‌زاده داوری، علی، چشم‌انداز ژئوپلیتیک شیعه در یمن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مفید، 1393.
  5. جعفریان، رسول، «گزارشی از یمن»، مجله آیینه پژوهش، شماره 20، مرداد و شهریور 1372.
  6. جلالی، سیدمحمدرضا، گفت‌وگو با نگارنده، بهار 93.
  7. حسن حنفی، الحرکات الدینیة المعاصرة، قاهره، مکتبة مدبولی، بی‌تا.
  8. الحوثیه فی الیمن، الأطماع المذهبیه فی ظل التحولات الدولیة، مجموعه باحثین، مرکز الجزیرة العربیة للدراسات و البحوث، 2008.
  9. الدغشی، احمد محمد، الحوثیون (الظاهرة الحوثیه)، الدار العربیه للعلوم ناشرون، 2010.
  10. دفتر جبهه مطالعات فرهنگی انقلاب اسلامی، اویس خمینی، ترجمه حمیدرضا غریب رضا، ‌نشر معارف، 1392.
  11. دکمجیان, ریچار هرایر، اسلام در انقلاب, جنبش‌های اسلامی در جهان عرب, ترجمه حمید احمدی, انتشارات کیهان, 1390.
  12. سری‌الدین، عایده العلی، الحوثیون فی الیمن بین السیاسة والواقع، بیسان، 2010.
  13. سریع‌القلم، محمود، «شناخت خلیج فارس در قالب مبانی نظری»، نشریه اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 97 و 98، مهر و آبان 1374.
  14. سعیدی نجفی، مرتضی، «هولوکاست شیعی با چراغ سبز عربستان»، هفته‌نامه افق حوزه، شماره 239،‌ شهریور 1388.
  15. العماد, عصام, گفت‌و‌گو با نگارنده, بهار 1393.
  16. العماد، عصام،‌ «حکومت آینده یمن اسلامی»، روزنامه کیهان، شماره20050، 24 مهر 1390.
  17. العماد، عصام، «شیعیان یمن، بررسی وضعیت فرهنگی، سیاسی»، فصلنامه علمی ـ ‌پژوهشی شیعه‌شناسی، شماره 9، بهار 1384.
  18. فاضلی‌نیا، نفیسه، ژئوپلیتیک شیعه و نگرانی غرب از انقلاب اسلامی، قم، انتشارات شیعه‌شناسی، 1386.
  19. فولر, گراهام و رند رحیم فرانکه, شیعیان عرب مسلمانان فراموش شده, قم، انتشارات شیعه‌شناسی، 1384.
  20. کاردان، عباس،‌ نگاهی به جریان‌ها و فرایندهای اسلام‌گرا در یمن، در مجموعه کتاب خاورمیانه 8: ویژه اسلام‌گرایی و بیداری اسلامی در خاورمیانه، تهران، ابرار معاصر، 1390.
  21. ماهنامه موعود، شماره 54، تیرماه 1384.
  22. محمد نمر المدنی، الفرقةالزیدیة الحوثیین، دارالدمشقیه، 1433ق / ‌2011‌م.
  23. محمد‌بن‌عبدالله الامام، النصره الیمانیه فی بیان ما احتوته ملازم زعیم الطائفةالحوثیة من ضلالات إیرانیة، نشر دارالحدیث ـ معبر، بی‌تا.
  24. مناظره علی البخیتی (فعال سیاسی و رسانه‌ای وابسته به انصارالله) با خالد الانسی؛ نک به:

http://almashhad-alyemeni.com/news34554.html

  1. نقش منطقه‌ای عربستان و تحولات یمن، معاونت پژوهش‌های سیاست خارجی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص، دی 1388.
  2. النمرانی، موسی، الحوثیون فی الیمن، سلاح الطائفة وولاءات السیاسة،‌ دبی، مرکز المسبار للدراسات والبحوث، 2010.
  3. الیمنی، شیخ علی، گفت‌وگو با نگارنده، تیرماه 1393.
  4. Moign Khawaja: Yemen-in-focus,www.foreignpolicyjournal.com/06/03/2010.
  5. Blaydes, Lisa, Elections and Distributive Politics in Mubarak’s, Egypt, Cambridge University Press, 2011, P 218.
  6. Boucek, Christopher, War in Saada, Middle East Program, Number 110, April 2010.
  7. Hill, Ginny, Yemen: Fear of Failure, the Royal Institute of International Affairs, 2008.
  8. Sharp, Jeremy M., Yemen: Background and U.S Relations, Specialist in Middle Eastern Affairs, 2010.
  9. Sultan, nabil, "Yemen: Anti-U.S. Militants Increase Attacks on Regimes forces", Global Information Network. New York, 2007, p3.
  10. The government of Yemen the World Bank and the United Nations development program, Yemen poverty Assessment, Main Report, November 2007.
  11. Zimmerman, Katherin and Chris Harnisc, "Al Houthi Movement", 2010.

36. http://almenpar.net/news.php?action=view&id=151.