گرفتن مالیات، یکی از مسائل مهم اجتماعی است که امام علی ضمن تبیین ضوابط دریافت آن، کوشیدند تا این فرهنگ را در جامعه نهادینه سازند. آن حضرت با تبیین ضوابط و ظرایف اخذ مالیات برای کارگزاران، در پی آن بودند که با احترام نهادن به حقوق مردم، آنان را هر چه بیش‌تر به پرداخت مالیات تشویق نمایند و بر این اساس در حکومت خود، طرحی نو از اخذ مالیات ترسیم نمودند؛ به این معنا که مالیات‌دهندگان، پرداخت آن را به‌عنوان یک تکلیف شرعی و در ردیف دیگر واجبات الهی هم‌چون نماز و روزه و نه به مفهوم زورگیری و باج دادن، با رضایت خاطر تمام به عهده گیرند. با تأمل در نامه 25 نهج‌البلاغه، روشن می‌شود که این دستورالعمل امام، ضمن تبیین فرهنگ اخذ مالیات، تلاشی است به‌منظور اصلاح در شیوه گرفتن مالیات که در دوران خلیفه نخست انجام می‌گرفته است؛ اصلاحی که بر مبنای انتظار اسلام از مسلمانان است؛ یعنی در اسلام، انجام دادن وظیفه بر اساس آگاهی و ایمان است نه از سر جبر و هراس. از این رو، در باور امام علی، کارگزاران زکات را حتی حق تعرض به مُنکران زکات نیست. در این مقاله، تلاش شده است که با شیوه توصیفی ـ تحلیلی، از یک‌سو فرهنگ اخذ مالیات در دولت امام علی و از سوی دیگر تعارض اجرایی آن با نحوه گرفتن مالیات در دولت‌های پیشین تبیین شود.
ابن العبری، غریغوریوس الملطی، تاریخ مختصر الدول، تحقیق انطون صالحانی الیسوعی، الطبعه الثالثه، بیروت: دارالشرق، 1992.
ابن‌جوزی، ابوالفرج عبدالرحمان بن علی بن محمد، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمدعبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر، بیروت: دار الکتب العلمیه، 1412.
ابن سعد، محمد بن سعد بن منیع الهاشمی البصری، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادرعطا، الطبعه الاولی، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1410.
ابن عبدالبر، ابوعمر یوسف بن عبدالله، الأستیعاب فی معرفه الأصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، الطبعه الاولی، بیروت: دار الجیل، 1412.
ابن عبد ربه، ابی‌عمر احمد بن محمد، العقد الفرید، شرح و تصحیح احمد امین و احمد الزین و ابراهیم الابیاری، قاهره: مکتبة النضة المصریة، 1381.
ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت: دارالفکر، 1407.
ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بی‌جا: نشر ادب الحوزه، 1405.
ابوحنیفه، نعمان بن محمد مشهور به قاضی نعمان،شرح الاخبار فی فضائل الائمه الاطهار، تحقیق سیدمحمدحسین جلالی، قم: نشر اسلامی، 1409.
اسکافی، ابی‌جعفر محمد بن عبدالله، المعیار و الموازنه فی فضائل الإمام امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب، تحقیق الشیخ محمدباقر المحمودی، الطبعه الاولی، بیروت: بینا، 1402.
بلاذری، ابوالحسن احمد بن یحیی، فتوح البلدان، بیروت: دار و مکتبه الهلال، 1988.
توفیق, سعید, منتظرالقائم, اصغر. (1397). بررسی تطبیقی فرهنگ گرفتن مالیات در سیاست‌گذاری امیرالمؤمنین با کارنامة فرمان‌گذاران پیش از ایشان (مطالعه موردی نامه 25 نهج‌البلاغه). فصلنامه علمی – پژوهشی شیعه شناسی, 16(61), 167-190.
MLA
سعید توفیق; اصغر منتظرالقائم. "بررسی تطبیقی فرهنگ گرفتن مالیات در سیاست‌گذاری امیرالمؤمنین با کارنامة فرمان‌گذاران پیش از ایشان (مطالعه موردی نامه 25 نهج‌البلاغه)". فصلنامه علمی – پژوهشی شیعه شناسی, 16, 61, 1397, 167-190.
HARVARD
توفیق, سعید, منتظرالقائم, اصغر. (1397). 'بررسی تطبیقی فرهنگ گرفتن مالیات در سیاست‌گذاری امیرالمؤمنین با کارنامة فرمان‌گذاران پیش از ایشان (مطالعه موردی نامه 25 نهج‌البلاغه)', فصلنامه علمی – پژوهشی شیعه شناسی, 16(61), pp. 167-190.
VANCOUVER
توفیق, سعید, منتظرالقائم, اصغر. بررسی تطبیقی فرهنگ گرفتن مالیات در سیاست‌گذاری امیرالمؤمنین با کارنامة فرمان‌گذاران پیش از ایشان (مطالعه موردی نامه 25 نهج‌البلاغه). فصلنامه علمی – پژوهشی شیعه شناسی, 1397; 16(61): 167-190.
)