زیارت قبور و دلایل عالمان شیعه بر مشروعیت آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه ادیان و مذاهب قم

2 کارشناس ارشد شیعه‌شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب قم

چکیده

زیارت قبور از جمله اعمالی است که عالمان شیعه بر مشروعیت آن اتفاق نظر دارندد. آنان برای اثبات این مشروعیت، با استناد به آیات 64 سورة نساء، 32 سورة حج و 84 سورة توبه به این نتیجه رسیده‌اند که زیارت قبر نبی مکرّم اسلامˆ، معصومان‰، بزرگان دین و مؤمنان، مشروع است. در روایات فراوانی از ائمّة اطهار‰ بر زیارت قبور، به‌ویژه قبور چهارده معصوم‰ تأکید شده است. عالمان فراوانی به این روایات استناد کرده و در آثاری خاص، با عناوینی همچون «المزار» به این موضوع پرداخته‌اند. این نوشتار گزارشی از این تلاش است. اندیشمندان شیعی غیر از آیات و روایات، از دلایلی همچون اجماع، سیره، فطرت، عقل، اخلاق، انتفاع بردن، و سهله و سمحه بودن اسلام، در این زمینه استفاده کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم.
    1. ابن قولویه، جعفر بن محمّد، کامل الزیارات، نجف، مرتضوی، 1356ق.
    2. اشتهاردی، علی پناه، مدارک العروه، تهران، دار الأسوة للطباعة و النشر، 1417.
    3. امین، سید محسن، کشف الارتیاب، بی‌جا، دارالکتب الإسلامی، بی‌تا.
    4. امینی، عبدالحسین، الغدیرفیالکتابوالسنةوالادب، قم، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، 1416.
    5. آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415.
    6. آملی، محمّدتقی، مصباح الهدی فی شرح العروة الوثقی، تهران، مؤلّف، 1380.
    7. بروجردی طباطبائی، سید حسین، منابع فقه شیعه، ترجمة حسینیان قمی و دیگران، تهران، فرهنگ سبز، 1429.
    8. بیضاوی، عبدالله بن عمر، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1418.
    9. جصاص، احمد بن علی، احکام القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1405.
    10. جمعی از نویسندگان، مجموعه مقالات کنگرة حضرت عبدالعظیم†، قم، دارالحدیث، 1382.
    11. ــــــــــــــ ، مجموعه مقالات هم‏اندیشی زیارت، تهران، مشعر، 1387.
    12. ــــــــــــــ ، موسوعة زیارات المعصومین، قم، مؤسسة الامام الهادی، 1383.
    13. جنّاتی شاهرودی، محمّدابراهیم، منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
    14. جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، ج19، قم، اسراء، 1389.
    15. ــــــــــــــ ، تسنیم، ج8، قم، اسراء، 1385.
    16. ــــــــــــــ ، فطرت در قرآن، چ چهارم، قم، اسراء، 1386.
    17. حسینی جرجانی، سید امیر ابو‌الفتح، تفسیر شاهی، تهران، نوید، 1404.
    18. حسینی همدانی، سید محمّدحسین، انوار درخشان، تهران، کتاب‌فروشی لطفی، 1404.
    19. حقی بروسوی، اسماعیل، تفسیر روح البیان، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
    20. حلّی اسدی، حسن بن یوسف (علّامه حلّی)، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسة آل‌البیت‰، بی‌تا.
    21. ــــــــــــــ ، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه، 1412.
    22. حلّی، مقداد بن عبد اللّه سیوری، نضد القواعد الفقهیة علی مذهب الإمامیه‌، قم، کتاب‌خانه آیةالله العظمی مرعشی نجفی، 1403.
    23. خویی، سید ابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
    24. داورپناه، ابوالفضل، انوار العرفان فی تفسیر القرآن، تهران، صدر، 1375.
    25. راغب اصفهانی، حسین بن محمّد، المفردات فی غریب القرآن، دمشق، دارالعلم ـ الدار الشامیه، 1412.
    26. رضوانی، علی‌اصغر، زیارت قبور، قم، مسجد مقدّس جمکران، 1385.
    27. سبحانی، جعفر، گزیدة راهنمای حقیقت، تهران، مشعر، 1386.
    28. ــــــــــــــ ، آیین وهّابیت، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1364.
    29. سبزواری، سید عبدالأعلی، مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، چ چهارم، قم، دفتر آیةالله سبزواری، 1413.
    30. سمهودی، نورالدین علی بن احمد، وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفی، بیروت، دارالکتب العلمیه، 2006.
    31. سید بن طاووس، الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، قم، خیّام، 1400.
    32. شبّر، سید عبدالله، تفسیر القرآن الکریم، بیروت، دارالبلاغة للطباعة و النشر، 1412.
    33. شریف لاهیجی، محمّد بن علی، تفسیر شریف لاهیجی، تهران، داد، 1373.
    34. شیبانی، احمد بن حنبل، مسند احمد بن حنبل، قاهره، مؤسسة قرطبه،‌ بی‌تا.
    35. صادقی تهرانی، محمّد، البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم، مؤلّف، 1419.
    36. صدر، سید محمّدباقر، «حجّیت سیره»، ترجمة سید حسن اسلامی، فصلنامه نقد و نظر، ش1، (زمستان 1373).
    37. صدوق، محمّد بن علی بن بابویه قمّی، من لا یحضره الفقیه، چ دوم، قم، اسلامی، 1404.
    38. ــــــــــــــ ، الهدایة فی الاصول و الفروع، قم، مؤسسة امام هادی علیه‌السلام، 1418.
    39. طاهری خرّم‌آبادی، سید حسن، توحید و زیارت، چ دوم، قم، مؤسسة بوستان کتاب، 1386.
    40. طباطبائی، سید محمّد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، چ پنجم، قم، اسلامی، 1417.
    41. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چ سوم، تهران، ناصر خسرو، 1372.
    42. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، چ سوم، تهران، مرتضوی، 1375.
    43. طوسی، محمّد بن حسن‏، تهذیب الاحکام، چ چهارم، تهران، دارالکتب الإسلامیه، 1407.
    44. عاملی (شهید اول)، محمّد بن مکی، الدّروس الشرعیة فی فقه الإمامیه، چ دوم، قم، اسلامی، 1417.
    45. ــــــــــــــ ، ذکری الشیعة فی أحکام الشریعه‌، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام‌، 1419.
    46. قاسمی، محمّد جمال‌الدین، محاسن التأویل، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1418.
    47. قزوینی، محمّد بن یزید، سنن ابن ماجه، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
    48. قلمداران، حیدرعلی، زیارت و زیارتنامه، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
    49. کاشانی، محمّد بن مرتضی، تفسیر المعین، قم، کتاب‌خانه آیةالله العظمی مرعشی نجفی، 1410.
    50. کلینی، محمّد بن یعقوب، الکافی، چ دوم، تهران، اسلامیه، 1362.
    51. گرجی، ابو‌القاسم، تاریخ فقه و فقهاء، چ سوم، تهران، سمت، 1421.
    52. گلپایگانی، سید محمّدرضا موسوی‌، مجمع المسائل‌، چ دوم، قم، دار القرآن الکریم‌، 1409.
    53. متقی هندی، علی بن حسام‌الدین، کنز العمّال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت، مؤسسة الرساله، 1989.
    54. مجلسی، محمّدتقی، لوامع صاحبقرانی (شرح فقیه)‌، چ دوم، قم، مؤسسة اسماعیلیان‌، 1414.
    55. ــــــــــــــ ، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، چ دوم، قم، مؤسسة فرهنگی اسلامی کوشانبور، 1406.
    56. مجلسی، محمّدباقر، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، تهران، اسلامیه، بی‌تا.
    57. محدّثی، جواد، فرهنگ زیارت، چ سوم، تهران، مشعر، 1387.
    58. مدرّسی، سید محمّدتقی، من هدی القرآن، تهران، دار محبّی الحسین، 1419.
    59. مصطفوی، حسن، تفسیر روشن، تهران، مرکز نشر کتاب، 1380.
    60. مطهّری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، چ پنجم، تهران، صدرا، 1375.
    61. مظهری، محمّد ثناءالله، التفسیر المظهری، پاکستان، مکتبة رشدیه، 1412.
    62. مغنیه، محمّدجواد، التفسیر المبین، قم، بنیاد بعثت، بی‌تا.
    63. ــــــــــــــ ، تفسیر الکاشف، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1424.
    64. مفید، محمّد بن محمّد، (الف)، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگرة شیخ مفید، ۱۴۱۳.
    65. ــــــــــــــ ، (ب)، الفصول المختاره، قم، کنگرة شیخ مفید، 1413.
    66. مقداد بن عبدالله، کنزالعرفان فی فقه القرآن، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1419.
    67. ــــــــــــــ ، نضد القواعد الفقهیة علی مذهب الامامیه، قم، کتاب‌خانة آیةالله العظمی مرعشی نجفی، 1403.
    68. مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، قم، مدرسة امام علی بن ابی‌طالب علیهماالسلام، 1424.
    69. ــــــــــــــ ، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیه، 1374.
    70. موسوی سبزواری، سید عبدالاعلی، مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، چ دوم، بیروت، مؤسسة اهل‌بیت، 1409.
    71. میردامادی، عبدالمجید، زیارة الرسول المصطفی و آله بدعة او شرع؟، تهران، ژرف، 1382.
    72. نجاشی، ابو‌الحسن احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، اسلامی، 1407.
    73. نسائی، احمد بن شعیب، المجتبی من السنن (سنن نسائی)، چ دوم، حلب، مکتب المطبوعات الاسلامیه، 1406ق/1986م.
    74. نیسابوری، محمّد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1411ق/1990م.
    75. هیثمی، نورالدین علی، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، بیروت، دارالفکر، 1412.
فصلنامه علمی شیعه شناسی
دوره 11، شماره 41
بهار 1392
صفحه 141-166

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار