حدیث غدیر و تحلیل و تبیین معنای «مولی» در آن از منظر شیعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفة دین، ‌دانشگاه مفید

2 دانشیار دانشگاه تهران (پردیس قم)

چکیده

تحلیل و بررسی معنا و حقیقت «امامت» و «ولایت الهی» از نظر قرآن، ‌روایات اهل بیت‰ و عالمان شیعه اهمیت بسزایی در شناخت مکتب تشیّع دارد. این نبشتار در پرتو حدیث «غدیر»، به این موضوع پرداخته و پس از بررسی معنای «مولی» در لغت و قرآن، با استناد به آیات و روایات وارد شده در این زمینه، به تحلیل و تبیین حقیقت مولویت و اختصاص آن به خداوند متعال و نیز امکان تفویض آن به بندگان برگزیدة الهی پرداخته، سپس با بهره‌گیری از کلام امامان شیعه‰ و استشهاد به شعر شاعران و ادیبان معاصر واقعة غدیر، بر دلالت واژة «مولی» بر مقام «افتراض طاعت» تأکید کرده و در نهایت، با طرح و بررسی نظرهای هفت تن از بزرگان شیعه، بحث را به پایان برده است.

تازه های تحقیق

در این گفتار، روشن شد که معنای واژة «مولی» در نظر اهل لغت، «اولی» و «احق» است و قرآن کریم «مولی» را به معنای «صاحب اختیار» و کسی می‌داند که امرش در افراد تحت سرپرستی خود نافذ است.

مولویت از آن خدای تعالی بوده و قابل تفویض به دیگران است و خدای سبحان حق تصرف و امر و نهی خویش را به پیامبر اکرمˆ و امامان اهل‌بیت‰ تفویض کرده است، بدون آنکه کمترین کاستی یا نقصی در مولویت خودش لازم آید. احتجاج امامان معصوم‰ به حدیث غدیر برای اثبات مقام فرض الطاعه برای امیرالمؤمنین† روشنگر این حقیقت است که اهل‌بیت‰ «مولی» را به معنای «مفترض الطاعه» و «امام» می‌دانند.

در نظر ادبا و شاعران و علما و بزرگان شیعه نیز معنای واژة «ولی» در حدیث غدیر، «امام» و «اولی به تصرف» است.

 

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابن مبرّد نحوی، محمّد بن یزید، الکامل فی اللغة و الأدب.
  2. ابن منظور، محمّد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارصادر، 1388ق.
  3. امینی نجفی، عبدالحسین احمد، موسوعة الغدیر فی الکتاب و السنّة و الادب، قم، مؤسسة دائرة المعارف الفقه الاسلامی، بی­تا.
  4. بحرانی، سیدهاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تحقیق لجنة من العلماء و المحققین الاخصائیین، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1419ق/1999م.
  5. جوینی خراسانی، ابراهیم بن محمّد، فرائد السمطین فی فضائل المرتضی و البتول و السبطین و الائمّه، بیروت، المؤسسة المحمودی، 1357.
  6. حسینی استرآبادی غروی، شرف‌الدین علی، تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهره، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1409.
  7. حلّی، حسن بن سلیمان، مختصر البصار، قم، مؤسسة النشر الاسلامی،‌ 1421.
  8. حلّی، حسن بن یوسف، المستجاد من الارشاد، قم، مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی، 1406.
  9. خزّاز القمی، کفایة الاثر، تحقیق السید عبداللطیف الحسینی الکوه‌کمری الخوئی، قم، بیدار، 1401.
  10. رازی، محمّد بن عمر، التفسیر الکبیر، مصر، مکتبة عبدالرحمان محمّد، 1357ق.
  11. سید مرتضی، الشافی فی الامامه، تحقیق عبدالزهراء خطیب، تهران، مؤسسة الصادق، 1410.
  12. سیدمرتضی، الفصول المختاره، تحقیق السید نورالدین جعفریان الاصبهانی، الشیخ یعقوب الجعفری و الشیخ المحسن الاحمدی، بیروت، دارالمفید للطباعة و النشر و التوزیع، 1414ق/1933م.
  13. صدوق، محمّد بن علی، فضائل الشیعه، تهران، عابدی، بی‌تا.
  14. صدوق، محمّد بن علی، کمال الدین و تمام النعمه، تحقیق علی‌اکبر غفّاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1395.
  15. صدوق، محمّد بن علی، معانی الاخبار، تهران، مکتبة الصدوق، قم، مؤسسة دارالعلم، 1379ق.
  16. صفّار، محمّد بن حسن بن فروخ، بصائر الدرجات، تبریز، شرکت چاپ کتاب تبریز، 1381ق.
  17. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، تهران، اسلامیه، 1374ق.
  18. طوسی، محمّد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، نجف، مکتبة الأمین، 1383.
  19. طوسی، محمّد بن حسن، الرسائل العشر، قم، مؤسسة النشر الاسلامی،
  20. عاملی نباطی بیاضی، علی بن یونس، الصراط المستقیم، تحقیق محمّدباقر بهبودی، المکتبة المرتضویه، 1384ق.
  21. کراجکی، ابوالفتح محمّد بن علی، کنز الفوائد، قم، مکتبة مصطفوی، بی­تا.
  22. کلینی، ‌محمّد بن یعقوب، ‌الاصول من الکافی، تهران، ‌مؤسسة دارالکتب الاسلامیه، بی­تا.
  23. مفید، محمّد بن محمّد بن نعمان، الافصاح، تحقیق موسسة البعثه، بیروت، دارالمفید للطباعة و النشر و التوزیع، 1414 (الف).
  24. ــــــــــــــ ، الإرشاد، تحقیق موسسة آل‌البیت‰ لتحقیق التراث، بیروت، دارالمفید للطباعة و النشر و التوزیع، ‌1414 (ب).
  25. ـــــــــــــ ، اقسام المولی فی اللسان،‌قم، المؤتمر العالمی لألفیة للشیخ المفید، 1372 (الف).
  26. ــــــــــــــ ، رسالة فی معنی المولی، قم: المؤتمر العالمی لألفیة للشیخ المفید، 1372 (ب).
فصلنامه علمی شیعه شناسی
دوره 11، شماره 41
فروردین 1392
صفحه 63-82

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار