نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار دانشگاه تهران
چکیده
تازه های تحقیق
گفتمانهای قدرت و مقاومت در فضای سیاسی و اجتماعی عراق، با خلق موقعیتهای سیاسی و اجتماعی برای کنشگران میدان عراق، سراسر تاریخ این کشور را در قرن بیستم در سیطرة خود داشته و به خلق موقعیتهای پاییندستی و فرادستی در حوزة قدرت سیاسی و اجتماعی پرداختهاند. این گفتمانها همواره با یکدیگر در تعامل بودهاند؛ گاهی در موقعیت قدرت، و گاهی در موضع مقاومت و ضدقدرتی معطوف به قدرت.
از لحاظ تاریخی، این گفتمانها که دال بر وجود پیکره یا مجموعهای از گزارهها و قضایای منسجم و بههمپیوستهاند و با تعریف و مشخص ساختن یک موضوع، شیء یا محمول، و ایجاد مفاهیمی برای تحلیل آن موضوع یا محمول، سعی در ارائة تصویر و ارزیابی دقیقی از واقعیت دارند، جریانی محسوب میشوند که دارای یک بستر اجتماعی بوده، از متن مناسبات عمیق اجتماعی سرچشمه میگیرد. از اینرو، تحلیل آنها بهمثابه روشی است برای رسیدن به عمق مناسبات اجتماعی و کنشهای فردی و جمعی در سطح خرد و کلان، در تاریخ و جغرافیای عراق در قرن بیستم.
پنج گفتمان عمده در صحنة عراق عبارتاند از: گفتمان شیعی؛ گفتمان چپ کمونیستی؛ گفتمان کرد؛ گفتمان ملیگرایی؛ لیبرال؛ و گفتمان بعث. هر یک از این پنج گفتمان، دارای اجزای مختلفی همچون نقاط مرکزی (دال برتر)، مفصلبندی، عناصر و وقتهها، و حوزههای گفتمانگونگی بوده، و در زمانهای مختلف در طول این قرن، در ارتباط با یکدیگر، وضعیت قدرت و مقاومت را در صحنة اجتماعی عراق به وجود آورده و تاریخ این کشور را رقم زدهاند. در این میان، گفتمان شیعی و کرد، ثابتترین گفتمانها بوده و سه گفتمان دیگر، متأثر از ایدئولوژیهای وارداتی غربی بودهاند.
کلیدواژهها
فارسی و عربی
آلمانی و انگلیسی