نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده
تازه های تحقیق
از آغاز تأسیس دولتهای شیعه دکن، نه تنها دولت مرکزی گورکانی، بلکه دولتهای همسایه، نظیر برید شاهیان، عماد شاهیان، بهادر گجراتی و حتی حکومت هندو مذهب رام راج در ویجانگر به آنان به چشم رقیب خطرناک مینگریستند و از هر فرصتی برای سرنگونی آنان استفاده میکردند. دولتهای شیعه برای مقابله با این خطر نیازمند شیعیان مهاجر ایرانی بودند؛ زیرا آنان که از طبقات بالای جامعه ایرانی بودند، با استفاده از تجربیات اداری، دیوانی و نظامیِ کسب شده از مدت حضور خود در ایران، به خوبی میتوانستند از عهده این مهم برآیند. ایرانیان شیعه که از یک سو، محل اعتماد حکام شیعه دکن بودند و از سوی دیگر به خوبی قادر به درک موقعیت حساس دولتهای شیعه در مقابل همسایگان غیرشیعه بودند، بهترین راه را برای افزایش قدرت این دولتها و ماندگاری آنان بر مسند حاکمیت ایجاد صلح با قدرتهای همسایه دانستند.
ایرانیان در پی ایجاد صلح، از دو منظر به موفقیت نایل آمدند: نخست آنکه مأموریت آنان در مصاف دولتهای شیعه در مواجهه با دولتهای غیرشیعه منجر به تثبیت حاکمیت شیعیان در این مناطق گردید. توضیح آنکه در صورت عدم فعالیت ایرانیان در این زمینه و در عین حال، وجود محدودیتها برای دولتهای شیعه در مقابل همسایگان غیرشیعی، فرصت خدماترسانی برای ساکنان مناطق تحت حاکمیت از سوی این دولتها با دشواریهایی مواجه میشد و این امر در بلندمدت موجب نارضایتی مردم میگردید. دولتهای شیعه از فرصت صلح برای اختصاص زمان و انرژی در زمینههایی که در آن دچار ضعف بودند، بهره بردند و این مسئله به میزان چشمگیری مرهون سیاستهای اتخاذی از سوی شیعیان ایرانی دربار دکن بود. از جهاتی نیز این اقدام موجب آشنایی و گرایش مردم این نواحی به مذهب تشیع گردید؛ زیرا با حکومت طولانی دولتهای شیعه و حمایت آنان از مبانی تشیع، فرصت مناسبی برای شیعیان بهمنظور تبلیغ آموزههای تشیع بهدست داد.
از منظر دیگر نیز انعقاد صلح توسط ایرانیان از ابتلای جامعه دکن به درگیری
و نابسامانیهای اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و به ویژه اقتصادیِ برآمده از جنگهای متمادی جلوگیری کرد. در این دوره بسیاری از دولتهای همسایه علیه حکام شیعی
دست به توطئه زدند و در پی ایجاد اتحادی علیه آنان بودند که این موضوع با درایت ایرانیان ناکام ماند و حتی گاهی ایرانیان تا بدانجا در مأموریت خویش موفق عمل نمودند که دشمنی بین دولتهای شیعه را به دوستی تبدیل نمودند و با ایجاد روابط سببی بین حکام دولتهای شیعه از طریق ازدواجهای سیاسی، موفق به تزریق شادی در بین ساکنان این نواحی گردیدند.
ناگفته پیداست که امنیت حاصل از مأموریت ایرانیان در ایجاد صلح، به رفاه اقتصادی و توسعه کسب و کار در منطقه دکن انجامید و بدین سان، زیرساختهای اقتصادی و تولید برای آنان فراهم گردید. ایرانیان با ایجاد صلح بین دولتهای شیعه، بخش قابلتوجهی از قدرت و توان این دولتها را که در جدال با یکدیگر صرف میشد، به این امر اختصاص دادند و با امنکردن راههای تجاری موجب افزایش راندمان تجارت و نیز بهبود کیفیت زندگی اقتصادی مردم این نواحی گردیدند. درواقع شیعیان ایرانی با تلاش خود از ابتلای مردم نواحی دکن به فقر و گرسنگی جلوگیری کردند. باید دانست که وقتی امنیت باشد سرمایه انسانی خود به خود از زیرزمینها و خزانهها بیرون میآید که این خود موجبات رفاه اقتصادی اهالی را فراهم میآورد و در مقابل، همین که صدای تفنگی بلند شود سرمایه و اقتصاد به زیرزمین میخزد.
کلیدواژهها