نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استاد جامعة المصطفی العالمیه
چکیده
تازه های تحقیق
مسئله غیبت امام دوازدهم7 برای شیعیان دوازده‌امامی یک مسئله مهم است که امروزه جزو بدیهی‌ترین عقاید این دسته از شیعیان به حساب می‌آید؛ اما این مطلب به لحاظ تاریخی، در آغاز غیبت امام، دشواری‌های بسیاری برای شیعیان به وجود آورده بود. مشکل اصلی آن بود که تنها بخش اندکی از شیعیان از مسئله غیبت امام دوازدهم اطلاع و آگاهی کامل و کافی داشتند و این مسئله برای همه شیعیان به نحو دقیق تبیین نشده بود. ازاین‌رو، مسئله غیبت برای بسیاری از جامعه شیعی، امری غیر مترقبه و غیر منتظره بوده است. به همین سبب، با تحقق غیبت امام دوازدهم7، بحران اعتقادی بزرگی دامنگیر شیعیان شد که در منابع تاریخی و کلامی، از آن به «حیرت» تعبیر شده است. ازاین‌رو، غیبت امام دوازدهم7، به‌ویژه غییبت کبرا که از سال 329 هجری آغاز شد، آغاز دوران دشواری در جامعه شیعی به لحاظ اعتقادی بود و بدنه اصلی جامعه شیعی با بحران بزرگی مواجه گردید و به حیرتی عجیب گرفتار شد. بر اساس این تحقیق، حیرت شیعیان بسیار فراگیر بود و اکثر شیعیان را به خود مشغول کرده بود و در برهه‌ای از تاریخ، سردرگمی گسترده و بحرانی فراگیر دامنگیر شیعیان شده بود که شیعیان از بغداد تا اقصا نقاط خراسان درگیر آن بودند و همین موجب پراکنده شدن شیعیان به فرقه‌های گوناگون بوده است. عوامل بسیاری در این سردرگمی نقش داشت که سه عامل طولانی شدن غیبت، اختناق و شدت تقیه، و شبهه‌افکنی فرقه‌های دیگر، به‌ویژه زیدیه و معتزله از مهم‌ترین عوامل پیدایش این بحران به شمار می‌آید. با این حال، آنچه اهمیت بیشتری داشت نقش عالمان شیعه در زدودن این بحران و حیرت، و روشنگری آنان در این زمینه بود. عالمان شیعه در برابر این سردرگمی، به تلاش‌های عالمانه بسیاری مبادرت کردند و آثار بسیاری در قرن چهارم و پنجم هجری از سوی بسیاری از بزرگان شیعه نگاشته شد که نشانه اهتمام آنان به رفع بحران از جامعه شیعه به حساب می‌آید. ایشان توانستند تا اواخر قرن چهارم هجری و در نهایت تا اواسط قرن پنجم هجری، بر این مشکل کاملاً فائق آیند و شبهات مربوط به غیبت امام دوازدهم7 را برطرف سازند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)