داود رقّی و سهم او در ترویج علوم و معارف شیعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه امام صادق

2 دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه تهران

چکیده

داود رقّی، از اصحاب امامان ششم، هفتم و هشتم‰، به‌رغم تضعیف برخی رجالیان، بیشتر رجا‏ل‏شناسان امامی او را توثیق نموده و روایاتش را پذیرفته‏اند و حتی برخی رجالیان بر جلالت وی گواهی داده و او را محرم اسرار معصومان‰ می‏دانند. این مقاله فعالیت‏های علمی این شاگرد مکتب اهل‌بیت‰ را در حوزه‏های تفسیر، حدیث، کلام، و فقه مورد توجه قرار داده و آثار منسوب به وی را نیز معرفی کرده است.

تازه های تحقیق

داود رقّی از اصحاب مورد وثوق امامان ششم تا هشتم‰ بود. عمده فعالیت‏های علمی این شاگرد مکتب امام صادق† در دو حوزة حدیث و کلام بوده است. هرچند کلام وی نیز روایی و مبتنی بر احادیث امامان اهل‌بیت‰ است، اما نظر به کثرت روایات کلامی او ـ به‏ویژه دربارة امامت ـ و مجلس درسش در رقّه، می‏توان وی را در شمار متکلّمان امامی عصر امام صادق† ذکر کرد؛ چنان‌که ابن‏حزم نام او را در شمار متکلّمان و در کنار افرادی همچون هشام بن حکم و مؤمن طاق ذکر نموده‌اند.

او در عصر خود، یکی از مروّجان مکتب اهل‌بیت‰ در عراق، به‏ویژه در زادگاهش رقّه، بود و منبعی برای روایات کلامی، فقهی و تفسیری امامان شیعه‰ به شمار می‌آید. وی با ترویج مبانی امامت، با استناد به آیات و روایات، سبب گرایش برخی افراد به مذهب اهل‌بیت‰ شد و ظاهراً به همین سبب، از سوی خلفای عبّاسی مدتی به زندان افتاد. در مجموع می‌توان همین حضور فعّال وی در ترویج معارف شیعی و تبلیغ ثمربخش مکتب اهل‌بیت‰ در عراق را گواهی بر وثاقت وی دانست.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. آقابزرگ طهرانی، محمّدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعه، به کوشش علی‏نقی منزوی و احمد منزوی، چ سوم، بیروت: دارالاضواء، 1403.
  2. ابن ابی‌جمهور احسائی، محمّد بن علی، عوالی اللئالی العزیزیة فی الاحادیث الدینیه، به کوشش مجتبی عراقی، قم، مطبعة سیدالشهداء†، 1403.
  3. ابن ابی‏حاتم رازی، ابومحمّد عبدالرحمان، الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن، دائرة‏المعارف العثمانیة، 1371.
  4. ابن حبّان بستی، ابی‏حاتم محمّد تمیمی، مشاهیر علماء الامصار و اعلام فقهاء الاقطار، به کوشش مرزوق علی ابراهیم، منصوره، دارالوفاء، 1411.
  5. ابن حجر عسقلانی، شهاب‏الدین ابوالفضل احمد بن علی، تهذیب التهذیب، بیروت، دارالفکر، 1404.
  6. ــــــــــــــ ، لسان المیزان، چ دوم، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1390.
  7. ابن حزم اندلسی، ابومحمّد علی بن سعید، الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، به کوشش احمد شمس الدین‏، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1416.
  8. ــــــــــــــ ، جمهرة انساب العرب، به کوشش عبدالسلام محمّد هارون، چ پنجم، قاهره، دارالمعارف، 1982.
  9. ابن حمزه طوسی، عمادالدین ابوجعفر محمّد بن علی، الثاقب فی المناقب، به کوشش نبیل رضا علوان، چ دوم، قم، انصاریان، 1412.
  10. ابن داود حلّی، تقی‏الدین حسن بن علی، الرجال، به کوشش سید جلال‏الدین حسینی محدّث، تهران، دانشگاه تهران، 1383.
  11. ابن شهرآشوب مازندرانی، محمّد بن علی، معالم العلماء، نجف، منشورات المطبعة الحیدریة، بی‌تا.
  12. ــــــــــــــ ، مناقب آل ابی‏طالب، نجف، مطبعة حیدریة، 1376.
  13. ابن طاووس، سید رضی‌الدین علی بن موسی، جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع، به کوشش جواد قیّومی اصفهانی، بی‏جا، مؤسسة الآفاق، 1371.
  14. ــــــــــــــ ، فرج المهموم فی تاریخ علماء النجوم، قم، منشورات الرضی، 1363.
  15. ــــــــــــــ ، فلاح السائل، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، بی‌تا.
  16. ــــــــــــــ ، اقبال الاعمال، به کوشش جواد قیّومی اصفهانی، قم، مکتب الإعلام الاسلامی، 1416.
  17. ابن طاووس، سید عبدالکریم، فرحة الغری فی تعیین قبر امیرالمؤمنین علی، به کوشش سید تحسین آل‏ شبیب موسوی، بی‏جا، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة، 1419.
  18. ابن عساکر، ابوالقاسم علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، به کوشش علی شیری، بیروت، دارالفکر، 1415.
  19. ابن عیّاش جوهری، احمد بن عبیدالله، مقتضب الاثر فی النّص علی الائمّة الاثنی عشر، قم، مکتبة الطباطبائی، بی‌تا.
  20. ابن غضائری واسطی بغدادی، احمد بن حسین، رجال، به کوشش سید محمّدرضا جلالی، قم، دارالحدیث، 1422.
  21. ابن قولویه قمی، ابوالقاسم جعفر بن محمّد، کامل الزیارات، به کوشش جواد قیّومی، قم، مؤسسة نشر الفقاهه، 1417.
  22. ابن ندیم، ابوالفرج محمّد بن اسحاق، کتاب الفهرست، به کوشش محمّدرضا تجدّد، تهران، بی‌نا، 1350.
  23. ابوعلی حائری مازندرانی، محمّد بن اسماعیل، منتهی المقال فی احوال الرجال، بیروت، مؤسسة آل‌البیت‰ لاحیاء التراث، 1419.
  24. اربلی، ابوالحسن علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، چ دوم، بیروت، دارالاضواء، 1405.
  25. اردبیلی غروی حائری، محمّد بن علی، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الاسناد، بی‏جا، مکتبة المحمّدی، بی‌تا.
  26. اصطخری، ابواسحاق ابراهیم بن محمّد فارسی، مسالک الممالک، به کوشش محمّد جابر عبدالعال حسینی، قاهره، الهیئة العامة لقصور الثقافه، 2004.
  27. امین، سید محسن، اعیان الشیعه، به کوشش سید حسن امین، بیروت، دارالتعارف، 1403.
  28. برقی، احمد بن محمّد بن خالد، الرجال در: ابن داود حلّی، تقی‏الدین حسن بن علی، الرجال، به کوشش سید جلال‏الدین حسینی محدّث، تهران، دانشگاه تهران، 1383.
  29. ــــــــــــــ ، المحاسن، به کوشش سید جلال‏الدّین حسینی محدّث، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1370.
  30. بصری، احمد بن عبدالرضا، فائق المقال فی الحدیث و الرجال، به کوشش غلام‏حسین قیصریه‌ها، قم، دارالحدیث، 1422.
  31. بهبودی، محمّدباقر، معرفة الحدیث، بیروت، درالهادی، 1427.
  32. تستری، محمّدتقی، قاموس الرجال، چ سوم، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1412.
  33. تفرشی، سید مصطفی بن حسین حسینی، نقد الرجال، قم، مؤسسة آل‌البیت‰ لاحیاء التراث، 1418.
  34. جابلقی بروجردی، سید علی‏اصغر بن محمّدشفیع، طرائف المقال فی معرفة طبقات الرجال، به کوشش سید مهدی رجائی، قم، مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی، 1410.
  35. جزائری، سید عبدالله بن نعمة‏الله، التحفة السنیة فی شرح نخبة المحسنیه، نسخه خطی ش2269، مشهد کتاب‌خانة آستان قدس رضوی، تاریخ کتابت:1170.
  36. حاج منوچهری، فرامرز، «اصل»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‏المعارف بزرگ اسلامی، 1379.
  37. حرّ عاملی، محمّد بن حسن، اثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، بیروت، 1422.
  38. ــــــــــــــ ، الایقاظ من الهجعة بالبرهان علی الرجعة، همراه با ترجمه احمد جنّتی، تهران، نوید، 1362.
  39. ــــــــــــــ ، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل‌البیت‰ لاحیاء التراث، 1414.
  40. حسین بن عبدالوهاب، عیون المعجزات، نجف، المطبعة الحیدریة، 1369.
  41. حسینی استرآبادی نجفی، سید شرف‏الدین علی، تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهره، به کوشش سید محمّدباقر موحّد ابطحی اصفهانی، قم، مدرسة الامام المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، 1407.
  42. حکیم، سید محسن، مستمسک العروة الوثقی، نجف، مطبعة الأدب، 1391.
  43. حلّی، ابومنصور حسن بن یوسف اسدی، ایضاح الاشتباه، به کوشش محمّد حسون، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1411.
  44. ــــــــــــــ ، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، به کوشش جواد قیّومی اصفهانی، قم، مؤسسة نشر الفقاهه، 1417.
  45. حلّی، حسن بن سلیمان، مختصر بصائر الدرجات، نجف، المطبعة الحیدریة، 1370.
  46. حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الاسناد، قم، مؤسسة آل‌البیت‰ لاحیاء التراث، 1413.
  47. خزّاز قمی، ابوالقاسم علی بن محمّد، کفایة الاثر، به کوشش سید عبداللطیف حسینی کوه‏کمری خوئی، قم، بیدار، 1401.
  48. خوئی، سید ابوالقاسم موسوی، معجم رجال الحدیث، بیروت، 1403، افست قم، بی‌تا.
  49. داوری، مسلم، اصول علم الرجال بین النظریة و التطبیق، به کوشش محمّدعلی معلم، بی‏جا، بی‌نا، 1423.
  50. ذهبی، شمس‌الدین محمّد بن احمد، المغنی فی الضعفاء، به کوشش نورالدین عتر، قطر، عبدالله بن ابراهیم انصاری و ادارة احیاء التراث الاسلامی، بی‌تا ـ ب.
  51. ــــــــــــــ ، تذکرة الحفاظ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا ـ الف.
  52. ــــــــــــــ ، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمّد بجاوی، بیروت، دارالمعرفة، 1382.
  53. راوندی، قطب‏الدین سعید بن هبة‏الله، الخرائج و الجرائح، به کوشش سید محمّدباقر موحّد ابطحی، قم، مؤسسة الامام المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، 1409.
  54. ــــــــــــــ ، سلوة الحزین (الدعوات)، قم، مدرسة الامام المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، 1407.
  55. ــــــــــــــ ، فقه القرآن، به کوشش سید احمد حسینی و سید محمود مرعشی، قم، مکتبة آیةالله العظمی النجفی المرعشی، 1405.
  56. ــــــــــــــ ، قصص الانبیاء، به کوشش غلام‏رضا عرفانیان یزدی خراسانی، قم، الهادی، 1418.
  57. ربّانی بیرجندی، محمّدحسن، «وثوق صدوری و وثوق سندی و دیدگاه‏ها»، فقه، ش19 و 20، (بهار و تابستان 1378).
  58. ــــــــــــــ ، بررسی نظریات رجالی امام خمینی€، قم، بوستان کتاب، 1384.
  59. رجبی، محمّدحسین، کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی، تهران، دانشگاه امام حسین†، 1378.
  60. زنجانی، موسی، الجامع فی الرجال، قم، چاپ‌خانه پیروز، 1394.
  61. ساروی، محمّدعلی، توضیح الاشتباه و الاشکال، به کوشش سید کاظم موسوی و سید جلال‏الدین محدّث ارموی، در: سه رساله در علم رجال، تهران، دانشگاه تهران، 1345.
  62. سبحانی، جعفر، دروس موجزة فی علمی الرجال و الدرایه، قم، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، 1421.
  63. ــــــــــــــ ، کلیات فی علم الرجال، چ سوم، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1414.
  64. ــــــــــــــ ، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، مؤسسة الامام الصادق†، 1422.
  65. شبستری، عبدالحسین، احسن التراجم لاصحاب الامام موسی الکاظم†، مشهد، المؤتمر العالمی للإمام الرضا†، 1409.
  66. شبستری، عبدالحسین، الفائق فی رواة و اصحاب الامام الصادق†، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1418.
  67. شریف علوی، محمّد بن علی بن حسین، المناقب، به کوشش سید حسین موسوی بروجردی، قم، مکتبة العلامة المجلسی، 1428.
  68. شهرستانی، محمّد بن عبدالکریم، الملل و النحل، به کوشش محمّد سید کیلانی، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا.
  69. شهید اول، شمس‏الدین محمّد بن مکّی جزینی عاملی، الدروس الشرعیة علی مذهب الامامیه، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، بی‌تا.
  70. شهید ثانی، زین‏الدین بن علی عاملی، حاشیة خلاصة الاقوال، در: رسائل الشهید الثانی، قم، مکتب الإعلام الاسلامی، 1422.
  71. ــــــــــــــ ، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیه، 1416.
  72. صدوق، ابوجعفر محمّد بن علی بن بابویه قمی، الامالی، قم، بنیاد بعثت، 1417.
  73. ــــــــــــــ ، التوحید، به کوشش سید هاشم حسینی طهرانی، قم، منشورات جماعة المدرسین فی حوزة العلمیه، بی‌تا ـ الف.
  74. ــــــــــــــ ، الخصال، به کوشش علی‏اکبر غفّاری، قم، منشورات جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیه، 1403.
  75. ــــــــــــــ ، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، به کوشش سید محمّدمهدی خرسان، چ2، قم، منشورات الشریف الرضی، 1368.
  76. ــــــــــــــ ، علل الشرایع، به کوشش سید محمّدصادق بحرالعلوم، نجف، منشورات المکتبة الحیدریة، 1966.
  77. ــــــــــــــ ، عیون اخبار الرضا، به کوشش حسین اعلمی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1404 ـ الف.
  78. ــــــــــــــ ، فضائل الشیعة، تهران، عابدی، بی‌تا ـ ب.
  79. ــــــــــــــ ، کمال الدین و تمام النعمه، به کوشش علی‏اکبر غفّاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1405.
  80. ــــــــــــــ ، معانی الاخبار، به کوشش علی‏اکبر غفّاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1379.
  81. ــــــــــــــ ، من لا یحضره الفقیه، به کوشش علی‏اکبر غفّاری، چ دوم، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیه، 1404 ـ ب.
  82. صفّار قمی، ابوجعفر محمّد بن حسن، بصائر الدرجات الکبری فی فضائل آل محمّدˆ، به کوشش محسن کوچه‏باغی، تهران، مؤسسة الاعلمی، 1404.
  83. طباطبائی یزدی، سید محمّدکاظم، العروة الوثقی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1423.
  84. طبرسی، ابوالفضل علی بن حسن، مشکاة الانوار فی غرر الاخبار، به کوشش مهدی هوشمند، قم، دارالحدیث، 1418.
  85. طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، قم، مؤسسة آل‌البیت‰ لاحیاء التراث، 1417.
  86. طبرسی، ابونصر حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، چ ششم، قم، منشورات الشریف الرضی، 1392.
  87. طبری آملی، ابوجعفر محمّد بن جریر، دلائل الامامة، قم، مؤسسة البعثة، 1413.
  88. ــــــــــــــ ، نوادر المعجزات، به کوشش سید محمّدباقر موحّد ابطحی، قم، مؤسسة الامام المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، 1410.
  89. طوسی، ابوجعفر محمّد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، به کوشش سید حسن موسوی خرسان، چ چهارم، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1363.
  90. ــــــــــــــ ، الامالی، قم، دارالثقافه، 1414.
  91. ــــــــــــــ ، الفهرست، به کوشش جواد قیّومی اصفهانی، قم، مؤسسة نشر الفقاهه، 1417.
  92. ــــــــــــــ ، تهذیب الاحکام، به کوشش سید حسن موسوی خرسان، چ چهارم، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1364.
  93. ــــــــــــــ ، رجال، به کوشش جواد قیّومی اصفهانی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1415.
  94. ــــــــــــــ ، مصباح المتهجد، بیروت، مؤسسة فقه الشیعه، 1411.
  95. عاملی نباطی بیاضی، ابومحمّد علی بن یونس، الصراط المستقیم الی مستحقی التقدیم، به کوشش محمّدباقر بهبودی، بی‏جا، المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریه، 1384.
  96. عاملی، جمال‏الدین ابومنصور حسن بن زین‏الدین (صاحب معالم)، التحریر الطاوسی، به کوشش سید محمّدحسن ترحینی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1408.
  97. ــــــــــــــ ، منتقی الجمان فی الاحادیث الصحاح و الحسان، به کوشش علی‏اکبر غفّاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1362.
  98. عطار، قیس، الاهلیلجه، روایت مفضّل بن عمر جعفی کوفی از امام صادق†، قم، دلیل ما، 1427.
  99. عمادالدین طبری، ابوجعفر محمّد، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، به کوشش جواد قیّومی اصفهانی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1420.
  100. عیّاشی سمرقندی، ابوالنظر محمّد بن مسعود، تفسیر، به کوشش سید هاشم رسولی محلّاتی، تهران، المکتبة العلمیة الاسلامیه، بی‌تا.
  101. فاضل لنکرانی، محمّد و شهاب‏الدین اشراقی، حماة الوحی، قم، مرکز فقه الائمّة الاطهار‰، 1425.
  102. فاضل هندی، بهاء‏الدین محمّد بن حسن اصفهانی، کشف اللثام عن قواعد الاحکام، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1417-1422.
  103. فتّال نیشابوری، محمّد، روضة الواعظین، به کوشش سید محمّدمهدی خرسان، قم، منشورات الشریف الرضی، بی‌تا.
  104. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر، به کوشش سید طیّب موسوی جزائری، نجف، مطبعة النجف، 1387.
  105. قندوزی حنفی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة لذوی القربی، به کوشش سید علی جمال اشرف حسینی، تهران، اسوه، 1416.
  106. کراجکی، ابوالفتح محمّد بن علی، کنز الفوائد، چاپ سنگی، قم، 1369.
  107. کرباسی خراسانی، محمّدجعفر بن محمّدطاهر، اکلیل المنهج فی تحقیق المطلب، به کوشش سید جعفر حسینی اشکوری، قم، دارالحدیث، 1425.
  108. کشّی، محمّد بن عمر، رجال، تلخیص محمّد بن حسن طوسی، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، دانشگاه مشهد، 1348.
  109. کلینی، ابوجعفر محمّد بن یعقوب، الکافی، به کوشش علی‏اکبر غفّاری، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1401.
  110.  کوفی اهوازی، حسین‏بن سعید، الزهد، به کوشش غلام‏رضا عرفانیان، قم، المطبعة العلمیه، 1399.
  111. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی احوال الرجال، چاپ سنگی، به خط محمّد‏حسین زنجانی، نجف، 1348.
  112. مجلسی، محمّدباقر، الوجیزة فی الرجال، به کوشش محمّدکاظم رحمان‌ستایش، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1378.
  113. ــــــــــــــ ، بحار الانوار، به کوشش محمّدباقر بهبودی و دیگران، چ دوم، بیروت، مؤسسة الوفاء و دار احیاء التراث العربی، 1403.
  114. مزی، جمال‏الدین ابوحجّاج یوسف، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، به کوشش بشّار عوّاد معروف، چ سوم، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1407.
  115. مفید، ابوعبدالله محمّد بن محمّد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، چ دوم، بیروت، دارالمفید، 1414.
  116. ــــــــــــــ ، الاختصاص، به کوشش علی‏اکبر غفّاری و سید محمود زرندی، چ دوم، بیروت، دارالمفید، 1414.
  117. مقدّس اردبیلی، احمد بن محمّد، زبدة البیان، به کوشش محمّدباقر بهبودی، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریه، بی‌تا.
  118. ــــــــــــــ ، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، به کوشش مجتبی عراقی و دیگران، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1404-1409.
  119. موحّد ابطحی، سید محمّدعلی، تهذیب المقال فی تنقیح کتاب الرجال، قم، سید محمّد موحّد ابطحی، 1417.
  120. موسوی خمینی، سید روح‏الله، کتاب الطهاره، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی€، 1421.
  121. موسوی، سید شمس‏الدین ابوعلی فخّار بن معد، الحجة علی الذاهب الی تکفیر ابی‏طالب، به کوشش سید محمّد بحرالعلوم، قم، سیدالشهداء†، 1410.
  122. نجاشی، ابوالعبّاس احمد بن علی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه (الرجال)، به کوشش سید موسی شبیری زنجانی، چ پنجم، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1416.
  123. نراقی، ابوالقاسم بن محمّد ‏بن احمد، شعب المقال فی احوال الرجال، به کوشش محمّد‏علی نحوی، یزد، دیوان الانتشارات الدینیه، 1367.
  124. نسائی، ابوعبدالرحمان احمد بن شعیب، خصائص امیرالمؤمنین†، به کوشش محمّدهادی امینی، تهران، مکتبة نینوی الحدیثه، بی‌تا.
  125. نعمانی، محمّد بن ابراهیم، الغیبة، به کوشش فارس حسون کریم، قم، انوارالهدی، 1422.
  126. نوری، حسین، خاتمة مستدرک الوسائل، قم، مؤسسة آل‌البیت‰ لاحیاء التراث، 1415.
  127. وحید بهبهانی، محمّدباقر بن محمّداکمل، تعلیقة علی منهج المقال، بی‌جا، به خط عبدالمجیدبن محمّدمهدی علی‏آبادی یزدی، 1239.
  128. یاقوت حموی بغدادی، شهاب‏الدین ابوعبدالله، معجم البلدان، چ دوم، بیروت، دار صادر، 1995.
  129. یعقوبی، احمد بن ابی‏یعقوب، تاریخ، بیروت، دار صادر، بی‏تا، افست قم، مؤسسه نشر فرهنگ اهل‌بیت‰، بی‏تا.
  130. Kohlberg, Etan, "Al-‘Usūl Al-‘Arba‘umi’a", Jerusalem Studies in Arabic and Islam, Vol.10, 1987.
  131. Modarressi, Hossein, Tradition and Survival a bibliographical survey of early Shi'ite literature, vol.1, Oxford, One World, 2003.
فصلنامه علمی شیعه شناسی
دوره 11، شماره 42
تابستان 1392
صفحه 207-230

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار