نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند
2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند
چکیده
تازه های تحقیق
نتیجه
در این مقاله، نمودها و نگرشهای جدید شعر شیعی امروز بررسی شد. شعر شیعی و آیینی امروز، تحولات محتوایی زیادی را پشت سر میگذارد، تجربهاندوزی و تکنیکآموزی شاعران جوان، آنان را به سمتی سوق داده که مفاهیم و رویکردهای متعددی را در شعر شیعی فراروی مخاطبان قرار دهند تا شاهد نوع تازه و بیسابقهای از اینگونه باشیم. انقلاب اسلامی یکی از مهمترین عواملی بود که در آن با مطرح شدن گفتمان تشیع، تفکر شیعی در شعر امروز به شکلی اصیلتر و باورمندتر تجلی یافته است. نوع و نمونههایی که نشاندهنده این تحولات و تغییرات بود، در این مقاله در شش قسمت دستهبندی و بررسی شد. اولین و مهمترین مورد این بود که شعر شیعی امروز در مقایسه با شعر دوران قاجار یا حتی صفویه، دیگر فقط مدح و مرثیه و گزارشهای توصیفی از شخصیتهای دینی نیست، بلکه در برابر ظلم و نفاق و همه ناراستیها موضع میگیرد و از حقیقت اهلبیت دفاع میکند.
نزدیکتر شدن شعر شیعی بعد از انقلاب به فضای زندگی اجتماعی و بیان تجربههای شخصی و اجتماعی در شعر نیز از آنجا که شعر شیعی را به زندگی روزمره مردم نزدیک کرد ارزشمند بود.
بازسازی و بازآفرینی مفاهیم کلیشهای و تکراری به گونهای که بسیاری از وقایع تاریخی و اعتقادی تشیع چون: غدیر، عاشورا، انتظار و ... این بار با زبان و بیانی تازه و از زاویهای متفاوت در شعر نگریسته شدهاند. گفتمان انتظار به عنوان یک ایدئولوژی و آرمان نهایی در شعر شیعی امروز به صورت جدی دنبال میشود و دیگر در هر نوع شعر اعم از رضوی، علوی، عاشورایی و ... ، حضور اصل مهدویت را مشاهده میکنیم.
شعر تلفیقی - ترکیبی، یکی دیگر از نمودهای تحول شعر شیعی امروز است. اولین بار مضامین و مفاهیم مختلف از زندگی اهلبیت به همدیگر گره خورد؛ مانند غدیر با عاشورا در شعر بسیاری چون قزوه، و فاطمیه با انتظار در شعر بسیاری از شاعران جوان مانند برقعی. امیدآفرینی و انگیزهبخشی نیز یکی از مهمترین و بزرگترین زمینههای شعر شیعی امروز است. با اینکه در اشعار گونههای دیگر شعری امروزه بسیار ناامیدی و سیاهی دیده میشود، شعر شیعی امروز توانسته است با اتکا به فرهنگ غنی تشیع و سبک زندگی اهلبیت، فضای روشنتر و امیدوارکنندهتری از زندگی اجتماعی را ترسیم کند.
کلیدواژهها