دو قرن پایانی خلافت عباسیان، دوره‌ای همراه با تحولات مهم و هم‌چنین متفاوت برای شیعیان بود. از نیمه قرن پنجم، بخش مهمی از سرزمین‌های اسلامی زیر سلطه سلجوقیان و سپس خوارزمشاهیان قرار گرفت. سلجوقیان پیرو و مدافع اهل‌سنت بودند، اما روابط آن‌ها با خلافت عباسی فراز و نشیب‌های زیادی داشت. خوارزمشاهیان نیز خود به عنوان یک مدعی در برابر خلافت ظاهر شدند. شیعیان به عنوان یک گروه تأثیرگذار و نقش‌آفرین در عرصه فرهنگ و سیاست، در مواجهه با دو نهاد سلطنت و خلافت چه نقشی داشتند و چه راهبردی در پیش گرفتند؟ تبیین مواضع و نقش شیعیان، مؤید این نکته است که آن‌ها در این مقطع در مواجهه با قدرت، استراتژی مشخص داشتند و رویکرد آن‌ها، تعامل با نهادهای قدرت و مشارکت در قدرت سیاسی برای حفظ امنیت و توسعه مسیر پیشرفت برای مکتب تشیع بوده است.
ابن‌اثیر، عزالدین على، الکامل فى التاریخ، چ چهارم، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی، 1414.
ابن‌تغرى‌بردى، جمال‌الدین ابى‌المحاسن یوسف، النجوم الزاهرةفى ملوک مصر و القاهره، تحقیق ابراهیم‌على‌طرفان، مصر: الهیئة المصریة العامّة للتألیف و النشر، 1391 / 1971.
ابن‌جوزى، ابوالفرج جمال‌الدین عبدالرحمان، المنتظم فى تاریخ المُلوک و الاُمم، بیروت: دارالفکر، 1415.
ابن‌ساعى، على‌بن‌انجب تاج‌الدین، الجامع المختصر فى عنوان التواریخ و عیون السیر، اصلاح و تعلیق مصطفى جواد، بغداد: المطبعة السریانیه الکاثولیکیه، 1353/1934.
ابن‌طقطقى، محمد‌بن‌على‌بن‌طباطبا، الفخرى فی آداب السلطانیه، تحقیق عبدالقادر محمد مایو، چ اول، سوریه: دارالقلم العربی، 1418.
ابن‌عماد حنبلى، عبدالحىّ، شَذَرات الذهب فى اخبار مَن ذهب، بیروت: دارالفکر، 1414.
ابن‌کثیر، ابى‌الفداء اسماعیل، البدایةو النهایة، چ چهارم، بیروت: دارالمعرفه، 1419.
ابن‌فوطى، کمال‌الدین ابوالفضل عبدالرزاق‌بن‌احمد، الحوادث الجامعه، عبدالحمید آیتى، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، 1381.
ابوشامه مقدسی، شهاب‌الدین عبدالرحمان، تراجم القرنین السادس و السابع (الذیل على الروضتین)، الطبعة الثانیه، بیروت: دارالجمل، 1974.
العینى، بدرالدین محمود، عقدالجمان فى تاریخ اهل‌الزمان، تحقیق محمد محمدامین، قاهره: الهیئة المصریة العامّة الکتاب، 1407.
جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلامی، بیروت: دارالمکتبة الحیاة، بی‌تا.
جعفریان، رسول، مقالات تاریخی، قم: نشر الهادی، 1379.
جوینى، عطاملک، تاریخ جهانگشا، چ چهارم، تهران: ارغوان، 1372.
حسینى، غیاث‌الدین، حبیب‌السیر، محمود دبیر سیاقى، چ سوم، تهران: کتابفروشى خیام، 1362.
خلعتبرى، اللهیار، تاریخ خوارزمشاهیان، چ دوم، تهران: سمت، 1381.
مقاتل‌بن‌عطیه، کنفرانس دانشمندان بغداد یا مؤتمر علماى بغداد: مقدمه آیت‌الله مرعشى نجفى، سیدهدایت‌الله مسترحمى اصفهانى، چ سوم، قم: کتابخانه تخصصى تاریخ اسلام و ایران، 1399.
نخجوانى، هندوشاه، تجارب‌السلف، به اهتمام سیدحسن روضاتى، نشر نفایس، مخطوطات اصفهان، 1402 / 1361.
)