1
عضو هیأت علمی دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس
2
عضو هیأت علمی دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا
چکیده
«نخل‌گردانی» وجهی از تاریخ دینی شیعیان را بیان می‌کند و صورت نمایشی اعتقادات مردم ایران، از رخدادی واقعی ـ تاریخی در حوزه حیات مرگ قدیسان دین است. بررسیها در پژوهش حاضر، نشان می‌دهد که اگرچه آیین نخل‌گردانی ظاهراً در اجرای مشارکتی خویش، مفهوم مرگ را به نمایش میگذارد، در تفسیر معناییاش، نوعی مناسک گذار برای بازتولد محسوب می‌شود. چنان‌که هر ساله با به نمایش گذاردن نخل و پویا نمودن رویکردهای مذهبی اثر، در عین‌حال که بستری جمعی را برای مناسک اجتماعی مرگ فراهم میسازد، گریز از میرایی و میل به جاودانگی را در تجربه تاریخی عاشورا ارائه می‌دهد. این امر، با مهیا نمودن الگو و زمینهای صورت میگیرد که در آن پیام هنرمند (به عنوان نشانه‌هایی نمادین) با قرارگیری در ظرفی کارکردی ـ آیینی، بیهیچ تفسیر و واسطهای برای مردم فهمپذیر میگردد و آنان با حضور در فضای دایرهای تکیه، در مسیر این اجرا و با رمزگشایی اثر، ارزشها و باورهای دینی را دریافته، تولد درونی مجددی می‌یابند.
)