موسسه شیعه شناسیفصلنامه علمی شیعه شناسی1735-4722145620161221راهبرد جمهوری اسلامی ایران در قبال تحولات بحرین از منظر نظریه سازهانگاری74428795FAحسن مجیدیدانشگاه امام صادق عسیدمرتضی کاظمیدیناندانشجوی دکتری تخصصی روابط بینالمللJournal Article20150907تحولات عظیم رخداده در برخی کشورهای خاورمیانه و افریقا با عنوان «بیداری اسلامی» طی سالهای اخیر، تأثیرات عمیقی در منطقه خاورمیانه برجای گذاشته است. اما در این بین، بیداری اسلامی در کشور بحرین، از اهمیت خاصی برای جمهوری اسلامی برخوردار است. با عنایت به هویت ظلمستیزانه و اسلامی ـ شیعی اکثریت معترضان و بهویژه جمعیت «الوفاق» در این کشور و تعاملات معنوی بسیار نزدیک رهبران این جنبش با جمهوری اسلامی، بهنظر میرسد بر مبنای آموزهها و محورهای موجود در نظریه سازهانگاری بتوان راهبرد اتخاذشده در سیاست خارجی جمهوری اسلامی در قبال بیداری اسلامی در بحرین را تحلیل کرد. یافتههای این مقاله، نشان میدهد بر مبنای آموزههای مطروحه در نظریه سازهانگاری، جمهوری اسلامی ایران بر اساس هویتی که از خود، رژیمهای آلسعود عربستان و آلخلیفه تعریف کرده و تحولات بحرین را مصداقی بارز از بیداری اسلامی میداند، سیاست خارجی خود را در قبال این تحولات پیگیری میکند. حمایت کامل سیاسی و رسانهای از گروه سیاسی غیردولتی اسلامگرای الوفاق بحرین و شخص شیخ علی سلمان دبیر کل آن، مصداقی بارز بر این مدعاست. به بیان دیگر، بهنظر میرسد ساختار بینالاذهانی شکلگرفته بین ایران و جمعیت الوفاق به نمایندگی از شیعیان بحرین (عقاید مشترک، دشمنان مشترک و اهداف همراستا)، باعث شده تا جمهوری اسلامی ایران، حمایت از این گروه سیاسی غیردولتی را تأمینکننده منافع ملی و مقوم اصول و ارزشهای نظام خود بداند.https://www.shiitestudies.com/article_28795_b0631190903ed9b9dfddc6c6c725f375.pdfموسسه شیعه شناسیفصلنامه علمی شیعه شناسی1735-4722145620161221الگویی برای بررسی کاهش نفوذ اجتماعی روحانیان در ایران؛ نقد مقاله دکتر شجاعیزند458228796FAکاظم سام دلیریدانشگاه عالی دفاع ملیJournal Article20150531روحانیان در ایران، همواره در میان جامعه، از نفوذ اجتماعی برخوردار بودهاند؛ اما میزان نفوذ این گروهِ تأثیرگذار، بر اثر تحولات گوناگون، دستخوش تغییرات میشود. تغییرات در میزان نفوذ اجتماعی آنان، محرک برخی برای شناخت عوامل مؤثر بر کاهش آن است. مقاله دکتر شجاعیزند با عنوان «کاهش نفوذ اجتماعی روحانیت در ایران؛ الگویی برای بررسی»، از جمله معدود کارهایی است که وظیفه خود را شناخت عوامل مؤثر بر کاهش نفوذ اجتماعی روحانیان در ایران دانسته است. با وجود تلاش مفید، کار وی به دلایل متعدد ناتوان از حصول به اهداف تعریف شده است؛ لذا مقاله حاضر، میکوشد با نقد محتوایی نوشته فوق، در دو بعد بیرونی و درونی، ابهامات، نقایص و اشکالات آن را نشان دهد و اثبات کند مقاله نویسنده، نه الگویی مناسب برای تبیین علل کاهش نفوذ اجتماعی این قشر است و نه توانسته این مسأله را تبیین کند. در ادامه بحث، الگوی مختار این قلم به عنوان بدیل الگوی مورد نقد ارائه میشود.https://www.shiitestudies.com/article_28796_00f45836b27437288d155efc0013c4a8.pdfموسسه شیعه شناسیفصلنامه علمی شیعه شناسی1735-4722145620161221بررسی روند شکلگیری و گسترش رشته شیعهشناسی در ایران8310828797FAاحمد بهشتی مهراستادیار دانشگاه قمJournal Article20160429بیش از یک دهه از تصویب و تأسیس رشته دانشگاهی شیعهشناسی در ایران میگذرد. رشتهای که رویکرد اصلی خود را رویکردی اجتماعی معرفی کرده و در زمان نسبتاً کوتاهی، به خوبی توانسته خود را به جامعه علمی کشور بشناساند و به همین جهت، مراکز و مؤسسات دانشگاهی فراوانی این رشته را تأسیس نمودند. اما سؤال اصلی این است که چرا بهرغم تعریف اولیه رویکرد اجتماعی و نیز معرفی مناسب آن به فضای دانشگاهی کشور، گرایش جامعهشناسی این رشته عملاً توسعة جدی نیافته است؟ در بخش اول مقاله، معرفی اجمالی این رشته و سپس گزارشی از وضعیت آن در دانشگاههای ایران آمده است. در بخش دوم نیز تلاش شده به سؤال فوق پاسخ داده شود. تحلیلها نشان از آن دارد که دیدگاه حوزویان درباره علوم ناظر به واقع به طور عام و درباره جامعهشناسی به طور خاص، آن است که این علوم از علوم حوزوی نبوده و از «احصائیات» به شمار میآید که از درجه اول اهمیت برخوردار نیستد. دانشگاهیان نیز مجموعه شیعهشناسی را از وظایف حوزویان به شمار آورده، و از ورود در این عرصه چالشبرانگیز اجتناب کردهاند. در نگارش بخش اول این مقاله، از روش مصاحبه استفاده شده و بخش دوم آن نیز با روش تحلیلی به نگارش درآمده است.https://www.shiitestudies.com/article_28797_ff0d646ce5b7a44af99a543691d9f781.pdfموسسه شیعه شناسیفصلنامه علمی شیعه شناسی1735-4722145620161221تأثیر مهاجرت اشعریان بر تحولات اجتماعی قم10913828798FAسجاد دادفراستادیار دانشگاه رازی کرمانشاهعیسی عبدیدانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهرانJournal Article20150318مقاله حاضر، به بررسی علل مهاجرت اشعریان به قم و تأثیر آنها بر تحولات اجتماعی این منطقه میپردازد. شناخت ماهیت پدیده مهاجرت در شرایط تاریخی آن و در نظر گرفتن عوامل متناسب برای تبیین چرایی آن، نیازمند تحقیق تاریخی گستردهای است که البته مستلزم ایضاح مقولات و مفاهیم اجتماعی است. دورکیم اعتقاد داشت که مهاجرت میتواند انسجام اجتماعی یا همان عصبیت را به مرور زمان تضعیف نماید. اما به نظر میرسد اشعریان قم توانستند بعد از مهاجرت، الگوهای برآمده از عصبیت را برای مدتهای طولانی حفظ کنند و شاید رمز ماندگاری آنها به عنوان یک هویت واحد قبیلهای همین بود. اشعریان در قم، ضمن پاسداشت الگوهای فرهنگی عصبیت و قابلیت انطباق اجتماعی، بر نهاد دین تأثیر گذاردند و مبدع تحولاتی درعرصههای اجتماع و اقتصاد نظیر حفر قنوات و احیای روستاها شدند؛ به طوری که در تحول روستاهای پراکنده به روستاهای مجتمع ـ محلات بعدی قم ـ نقش اساسی ایفا نمودند.https://www.shiitestudies.com/article_28798_6f4d3ede28283678f9baa3961c8ec7b4.pdfموسسه شیعه شناسیفصلنامه علمی شیعه شناسی1735-4722145620161221نقش شیخ محمدباقر بهاری در انقلاب مشروطه و بررسی تطبیقی برخی آراء او با نایینی13917028799FAمهدی احمدی اختیاردانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه اصفهانمحمدعلی چلونگردانشیار گروه تاریخ اصفهانJournal Article20150907شیخ محمدباقر بهاری، از جمله روحانیان پیشرو در نهضت مشروطه به شمار میرود. یکی از مهمترین اقدامات شیخ در دفاع از مشروطیت، نگارش رساله ایضاحالخطا بود. موضوع این رساله، پاسخگویی به اتهامات و شبهات مخالفان مشروطه و تطبیق مبانی مشروطیت با احکام شرع است. هدف از این پژوهش، تبیین دیدگاه و نگرش آیتالله بهاری درباره برخی از اصول و قوانین مشروطیت است. نگرشی که به دنبال انطباق و تأیید اصول مشروطیت با احکام و آموزههای اسلامی بود. در بخشی از مقاله حاضر نیز به تطبیق برخی آراء شیخ با نظریات علامه نایینی، به عنوان شاخصترین نماینده علمای مشروطهخواه در عرصه قلم، پرداخته میشود. شیخ در زمینه مسائلی همچون: حریت و مساوت و همچنین توجیه نظام مشروطیت در غیاب امام زمان(عج) استدلالها و ابتکاراتی دارد که در نوع خود منحصر به فرد است. نوشتار حاضر، با روش توصیفی ـ تحلیلی و مبتنی بر اسناد و منابع کتابخانهای فراهم شده است.https://www.shiitestudies.com/article_28799_0e4d36119a3fb52fab31582bf30b8529.pdfموسسه شیعه شناسیفصلنامه علمی شیعه شناسی1735-4722145620161221مدرسه مستنصریه و گسترش تشیع امامیه در قرن هفتم هجری17119428800FAمحسن رحمتیدانشیار گروه تاریخ دانشگاه لرستانزینب بیرانونددانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه لرستانJournal Article20150730نیمه اول قرن هفتم هجری، عصری تعیینکننده در تکامل مکتب تشیع، محسوب میگردد. در این محدوده زمانی، تشیع امامیه، تحت تأثیر عوامل گوناگون، به یک جریان قدرتمند اجتماعی ـ فرهنگی در بغداد تبدیل گشت. در میان عوامل متعددی که در زمینهسازی برای رشد تشیع مؤثر بودند، یکی نیز وجود و فعالیت مدرسه مستنصریه است. مقاله حاضر، درصدد است تا با بهرهگیری از اندک دادههای موجود، به شیوه توصیفی ـ تحلیلی، به تبیین تأثیر مدرسه مستنصریه بر گسترش تشیع امامیه بپردازد. پژوهش حاضر، نشان میدهد که این مدرسه، با تبدیل نمودن منازعات مذهبی به مناظراتی مسالمت آمیز، فرصتی فراهم ساخت تا شیعیان امامیه، ضمن حضور در کادر اداری آن، به ترویج و تبلیغ عقاید و افکار خود بپردازند.https://www.shiitestudies.com/article_28800_c4917b85d9952558a57f66bf47ee3842.pdfموسسه شیعه شناسیفصلنامه علمی شیعه شناسی1735-4722145620161221بررسی جایگاه و عملکرد تاج قزلباش در تحولات سیاسی دوره صفویه19521828801FAسید مسعود سید بنکداراستادیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهانJournal Article20151217شیخحیدر صفوی در اقدامی مبتکرانه، تاج قزلباش را بهعنوان پرچم و نشانه طریقت صفوی رواج داد و پس از آن پیروان این طریقت، با نام قزلباش شناخته شدند. انتساب تاج به امام علی و وجود دوازده ترک، آن را به نشانه تشیع تبدیل کرد. به مرور زمان، تغییراتی در ساختار تاج ایجاد و بر تزیینات آن افزوده شد. پادشاهان صفوی تاج را با جقه بر سر میگذاشتند. قزلباشها سعی کردند استفاده از تاج را انحصاری کنند، اما به تدریج، گروهها و اشخاص دیگر هم اجازه یافتند تاج بر سر بگذارند. کسانی که مطیع دولت صفوی میشدند، تاج را به نشانه اطاعت و وفاداری بر سر میگذاشتند. این روند تا پایان دوره صفوی ادامه داشت و حتی پس از سقوط آن دولت، باز هم مدعیان جانشینی صفوی از تاج قزلباش استفاده میکردند. این نوشتار، بر آن است با استفاده از منابع تاریخی، به بررسی اهمیت، جایگاه و عملکرد تاج قزلباش در دوره صفویه بپردازد. روش تحقیق در این مقاله، بهصورت کتابخانهای و تطبیق و تحلیل منابع موجود، بهخصوص منابع اصلی است. در این پژوهش، پس از جمعآوری اطلاعات لازم، به سازماندهی اطلاعات و تجزیه و تحلیل و سرانجام استنتاج آنها پرداخته شده است.https://www.shiitestudies.com/article_28801_519585a71e85ae6642d11e1c44f14faf.pdf