نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیارگروه علوم سیاسی دانشگاه رازی
2 کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه تربیت معلم
چکیده
تازه های تحقیق
به علویانی که اکنون حکومت سوریه را در سیطرة خویش دارند، در گذشته، از جانب ملل و نحل نویسان و رجال دینی، عناوین، عقاید و نسبتهای مختلفی داده شده که غالباً منفی و در مواردی متناقض است. با اینحال، این اقلّیت مذهبی پس از تحمّل قرنها رنج، اهانت، محرومیت و آزار، در پی سیاست تفرقهافکنی دولت استعمارگر فرانسه طی دوران قیمومتی خویش، توانست بهتدریج، در عرصههای سیاسی و اجتماعی سوریه حضور یابد و سرانجام، در آغاز دهة 70 میلادی، قدرت را بهطور کامل قبضه کند و بدینسان، غالب مناصب حکومتی و امنیتی را در اختیار گیرد. امروزه حکومت سوریه به خوبی از رشد بنیادگرایان سنّی و شیعیمذهب آگاه است و میداند که قدرتیابی هر یک از آنان در منطقه، میتواند به معنای آزار و اذیت و محدودیت و محرومیت دوبارة علویان باشد. حافظ اسد و جانشینش بشّار اسد برای مقابله با این کابوس، همزمان چند طرح راهبردی در پیش گرفتهاند: آنان از یکسو، به مدارا و نرمش با بنیادگرایان شیعی و سنّی پرداخته و حتی با اعطای مناصب دولتی بدانها، درصدد جلب نظر آنان بودهاند، و از سوی دیگر، آنان و عملکردهایشان را با هوشیاری و دقت تمام زیر نظر داشته و در صورت لزوم، به اعمال محدودیت و حتی سرکوب آنها پرداختهاند.
تبلیغ و ترویج «علویه» بهعنوان شاخهای از دین اسلام، از دیگر طرحهایی است که به منظور کاستن از تندرویهای بنیادگرایان اسلامی صورت گرفته است. اوج چنین سیاستی را در اوایل حکومت علویان در 1973 میتوان دید که امام موسی صدر ـ روحانی لبنانی ـ طی فتوایی، «علویه» را فرقهای از اسلام شیعی معرفی کرد. حکومت سوریه علاوه بر کسب این فتوا، در جهت ارائة یک چهرة اسلامی از خود، اقدام به برداشتن گامهای دیگری نمود. اعزام موجی از دانشجویان به مدارس مذهبی قم به منظور فراگیری فقه و حقوق شیعیان دوازده امامی، ساخت مساجد، اجازة انجام فرایضی همچون حج و شرکت در نمازهای فردی و جمعی، و پخش برنامهها و مراسم مذهبی از تلویزیون دولتی همگی در جهت چنین سیاستی توجیه میگردند.
همچنین رژیم سوریه با تأکید بر خطر دایمی اسرائیل و ایجاد رعب و وحشت در جامعه نسبت به تهدیدهای قدرتهای خارجی، سعی در حفظ اتحاد و همبستگی ملّی و نیز توجیه نظام تکحزبی و وضعیت فوقالعاده در داخل داشته است. با وجود این، نهضتهای ضد استبدادی و آزادیخواهانة گستردة اخیر در خاورمیانه و شمال آفریقا علاوه بر اینکه تاکنون موجب سرنگونی تعدادی از رژیمهای استبدادی در این منطقه شده، زنگ خطری جدّی برای حکومت علوی سوری به صدا درآورده است.
نباید فراموش کرد که دولت سوریه نیز همچون بیشتر دولتهای عربی منطقه، ظرفیت و توان کمی برای مدیریت بحران و فائق آمدن بر چالشهای پیش رو دارد و از اینرو، ادامة اعتراضها میتواند زمام امور را از دست دولت خارج سازد. اگر بشّار اسد نتواند اصلاحات را به سرعت و با جدّیت رهبری کند، ممکن است شاهد اعتراضات جدّیتر و تازهتری باشد که به تبع آن، دشمنان خارجی و داخلی دولت خواهند توانست با استفاده از ضعف حکومت، آن را به سمت جنگ داخلی هدایت کنند. از سوی دیگر، به نظر میرسد که حتی اگر بشّار اسد بتواند این مرحله را با موفقیت پشت سربگذارد، پایههای حکومت وی آنچنان سست گشته است که در بلندمدت، وی را با چالشهای اساسی مواجه میسازد. رژیم سوریه از هماکنون با موجی از فشارها و تحریمهای بینالمللی روبهروست. این عوامل در کنار بحران مشروعیت، اقتصاد آسیبپذیر سوریه را تحت فشار قرار داده، میتواند به زودی دستاوردهای آن را در عرصههای گوناگون سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، و تجاری نابود سازد. بدینسان، نقش منطقهای سوریه تحت تأثیر بیثباتی داخلی آن قرار خواهد گرفت که این مسئله بر روابط تهران ـ دمشق تأثیرهای منفی بر جای خواهد گذاشت.
کلیدواژهها
الف. فارسی و عربی
ب. لاتین
ج) اینترنتی
35. Kramer, Martin, “Syria’s Alawis & Shi’ism”, at: http://www.martinkramer.org/sandbox/reader/archieves/syria-alawis-and-shiism, , 2010, January 11
36. http://www.eyenak90.blogfa.com/post_3.aspx (1390/08/08).
37. رسولی کیا، داود، «پژوهشی در باب علویت»، 16/11/1381 در:
http://www.wtar.blogfa.com/archieve.aspx.
38. رزمی، ماشاءالله، «اپوزیسیون سوریه به دفاع مسلّحانه رو میآورد»، در:
http://blochetawaar.com (2011/9/2).
39. جوادی، قاسم، «نصیریه، علویان و شیعه اثناعشری»، فصلنامه طلوع، ش7، 6/10/1388 در:
http://nayestan.com
40. سعادت، اسماعیل، «نهضتهای فکری فرهنگی جهان اسلام»، 1430، در:
http://www.elib.anhar.ir/zpageview.asp?id=20334
41. ظهوریان، میثم، «کلاف سردرگم ناآرامیهای سوریه و چالشهای حکومت اسد»، نشریة خراسان، ش17844، 4/3/1390 در: http://www.rasad.org/1390/03/04/tah-soria
42. روابط دوجانبه ایران و سوریه در: http://www.kheu.ir/news/default.asp?nk=0
43. تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر سوریه، 30/01/1388/ در:
http://www.torghabehonline.com
44. سوریه، 21/04/2011/ در: http://www.fa.wikipedia.org/wiki
45. روابط ایران و سوریه، 02/01/2012/ در:
http://www.fa.wikipedia.org/w/index.php?title
46.تحقیقی در اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی سوریه در:
http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=18359