TY - JOUR ID - 46551 TI - نظریه بازتوانی دینی ماکس وبر و تحلیل عملکرد علمای شیعه در دوران فترت افاغنه و افشاری JO - فصلنامه علمی شیعه شناسی JA - SHISTU LA - fa SN - 1735-4722 AU - پورمحمدی املشی, نصرالله AU - غلامی, شمس الله AD - دانشیار دانشگاه بین‌المللی امام خمینی; قزوین AD - دانشجوی دکتری رشته تاریخ دانشگاه آزاد تاکستان Y1 - 2020 PY - 2020 VL - 18 IS - 69 SP - 7 EP - 30 KW - شیعه KW - ماکس وبر KW - بازتوانی سیاسی KW - افاغنه KW - افشاریان DO - N2 - جامعه‌شناسی دین، یکی از شاخه­های مهم بین‌رشته­ای در حوزة مطالعات دینی است که از زوایای مختلف اجتماعی، به موضوع دین می­نگرد. ماکس وبر از نظریه‌پردازان بزرگ جامعه‌شناسی دین و بازتوانی دینی یکی از نظریه‌های مهم وی است. این نظریه، به طور خلاصه به این موضوع اشاره دارد که گاهی به علل مختلف سیاسی، اجتماعی و حتی علل خارجی، یک دین یا فرقة مذهبی که در یک جامعه، دارای مقبولیت عام و قدرت بالایی بوده، ناچار می­شود به علت دشمنی طبقة حاکم، از وضعیت مسلط خود دور شود و دچار آسیب‌های سختی گردد. اما با تدابیر خاصی که افراد مهم آن دین یا فرقه برمی­گزینند، توان سیاسی و عملکردی آن فرقه یا دین، به شکلی دیگر یا در مکانی دیگر احیا می­شود. در این مقاله با استناد به این نظریه، به بررسی عملکرد عالمان شیعی در دوران فترت پس از صفویان یعنی دورة افاغنه و افشاریان در ایران پرداخته می­شود. گفتنی است این مقاله، دنبال بیان علل کنش‌های افاغنه و نادر در قبال شیعه نیست، بلکه در قبال کنش‌های خاص این دو حکومت، واکنش‌های بزرگان تشیع را برای برون‌رفت از آن کنش‌های مهلک، بررسی می­کند. دستاورد مهم این مقاله این است که برخلاف نظر محققان که تشیع در این دوران کاملاً از رونق افتاد، در واقع، با طرح‌های حساب­شدة عالمان و متولیان برجستة شیعه، توانست از ضعف خارج شود و حتی قلمرو نفوذش به نقاطی دیگر از آسیا مانند هند و چین گسترش بیابد.   UR - https://www.shiitestudies.com/article_46551.html L1 - https://www.shiitestudies.com/article_46551_213980c64cc10e9cc80cae6b8bb20e07.pdf ER -