ORIGINAL_ARTICLE
فقه سیاسی و نظریه «دولت»
«فقه سیاسی» دانش مهم و معتبری است که حجم اصلی تمدن اسلامی در حوزة اندیشة سیاسی را به خود اختصاص داده است. فقه سیاسی بخشی از فقه محسوب میشود که قادر است احکامی هنجاری دربارة وظایف سیاسی افراد (و نهادها) از حیث احکام وضعی یا احکام پنجگانة تلکیفی انشا کند. بر اساس نظریة «همروی»، فقه سیاسی و فلسفة سیاسی هر دو معتبرند و در دولت اسلامی میتوانند به یکدیگر یاری رسانند. بر این مبنا، نه چنان است که فقه (سیاسی) تعیینکنندة تکلیف در سیاست باشد و ما را از فلسفة سیاسی بینیاز کند، و نه چنان است که از اعتبار بیفتد و عرصه را یکسره به رقیب خود واگذارد. اگر به شکل پسینی به فقه سیاسی سنّتی نگاه شود باید گفت: موضوع آن فرد است، اما منطقاً فقه سیاسی با نگاه پیشینی میتواند دولت را موضوع خود قرار دهد. فقه سیاسی میتواند برای دولت احکامی وضعی یا تکلیفی در حوزة وجوب، حرمت، استحباب، کراهت و اباحه انشا کند، اما مسئلة نظریة «حکومت» و نظریة «دولت» اساساً بحثی فلسفی است و به حوزة فلسفه سیاسی وانهاده شده است.
https://www.shiitestudies.com/article_242569_eaf35dde3b491aee160915f95dbf7fb4.pdf
2012-06-21
7
38
فقه
نظریه همروی
دولت
حکومت
سید صادق
حقیقت
shiitestudies12@shistu.org
1
دانشیار علوم سیاسی دانشگاه مفید
LEAD_AUTHOR
1. البوطی، محمّد سعید رمضان، ضوابط المصلحة فی الشریعة الاسلامیه، بیروت، دارالمتحده، 1412.
1
2. جرجانی، علی بن محمّد، کتاب التعریفات، تهران، ناصرخسرو، 1306.
2
3. حائری یزدی، مهدی، حکمت و حکومت، لندن، شادی، ۱۹۹۵.
3
4. حسینی، علی، «ضوابط احکام حکومتی»، احکام حکومتی و مصلحت، ج7 (احکام حکومتی و مصلحت)، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1374.
4
5. حقیقت، سید صادق، توزیع قدرت در اندیشة سیاسی شیعه، تهران، هستینما، 1381.
5
6. ــــــــــــــ ، «بررسی و نقد نظریههای دولت در فقه شیعه»، علوم سیاسی، ش 48 (زمستان 1388).
6
7. ــــــــــــــ ، «تحوّلی روششناختی در فقه سیاسی شیعه»، فصلنامة علمی ـ پژوهشی شیعهشناسی، ش 29 (بهار 1389).
7
8. ــــــــــــــ ، «استنباط و زمان و مکان»، اجتهاد و زمان و مکان، ج 2، (مجموعه مقالات)، قم، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1374.
8
9. ــــــــــــــ ، «تحدید مصلحت»، فرهنگ اندیشه، ش 13 (بهار 1384).
9
سروش، عبدالکریم، مدارا و مدیریت، تهران، صراط، 1376.
10
ــــــــــــــ ، فربهتر از ایدئولوژی، تهران، صراط، 1372.
11
ــــــــــــــ ، سیاست ـ نامه، تهران، صراط، 1378.
12
ــــــــــــــ ، آئین شهریاری و دینداری، تهران، صراط، 1379.
13
ــــــــــــــ ، «دانش و دادگری»، مجلة کیان، ش 22 (آذر و دی 1373).
14
ــــــــــــــ ، «فقه در ترازو»، مجلة کیان، ش 46 (فروردین و اردیبهشت 1378).
15
شاطبی، ابو اسحاق، الموافقات فی اصول الشریعه، بیروت، دارالمعرفه، بیتا.
16
شکوری، ابوالفضل، فقه سیاسی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1361.
17
صدر، سیدمحمّدباقر، اقتصادنا، بیروت، دارالتعارف، 1400 ق.
18
صرامی، سیف الله، احکام حکومتی و مصلحت، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک، 1380.
19
عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، تهران، امیرکبیر، 1367.
20
ــــــــــــــ ، «تأمّلی در فقه سیاسی شیعه» (مصاحبه)، مجلة علوم سیاسی، ش4، (بهار 1378).
21
غزالی، ابوحامد محمّد، المستصفی فی علم الاصول، قم، دارالذخایر، 1368.
22
فارابی، ابونصر محمّد، احصاء العلوم، مقدّمة عثمان محمّد امین، مصر، مطبعة السعاده، 1931.
23
ــــــــــــــ ، الملة و نصوص اخری، تحقیق: محسن مهدی، بیروت، دارالمشرق، 1968.
24
فوکو، میشل، تولّد زیست سیاست، ترجمة رضا نجفزاده، تهران، نی، 1389.
25
کدیور، محسن، نظریههای دولت در فقه شیعه، تهران، نی، 1376.
26
مجتهد شبستری، محمّد، نقدی بر قرائت رسمی از دین، تهران، طرح نو، 1379.
27
ــــــــــــــ ، «حقوق بشر» (مصاحبه)، در:
28
mojtahedshabestari.blogfa.com/post-12.aspx
29
مکارم شیرازی، ناصر، انوار الفقاهه، «کتاب البیع»، بیتا، مدرسه امام علی بن ابیطالب، 1383.
30
موسوی خمینی، سید روحالله، صحیفة نور، تهران، مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، 1361.
31
ــــــــــــــ ، ولایت فقیه، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1373.
32
میراحمدی، منصور، «نظریة مقاصد الشریعه در فقه سیاسی اهل سنّت»، فرهنگ اندیشه، ش 13 (بهار 1384).
33
میرموسوی، سیدعلی، «مصلحت همگانی و حکومت دینی»، فرهنگ اندیشه، ش13 (بهار 1384).
34
33. James, William, "The Thing and Its Relations", Chapter 3 in Essays, in: Radical Empiricism, New York, Longman Green and Co.1912.
35
34. Oxford Advanced Learner’s Dictionary, 2005.
36
35. Rosenthal, Erwin I .J, Political Thought in Medieval Islam, London, Cambridge Press, 1962.
37
ORIGINAL_ARTICLE
غالیان و تأثیر برخی اقدامات آنان بر فرهنگ قرآنی شیعه
در سخنان اهلبیت و دانشمندان شیعه، بسیار مشاهده میشود که نسبت به خطر غالیان، اقدامات و افکارشان هشدار داده و برخی از رهبران ایشان به مردم معرفی شدهاند. اما متأسفانه با وجود تلاشهای اهلبیت و دانشمندان شیعه در برخورد با اقدامات و آراء این جریان منحرف، برخی از اقدامات ایشان، تأثیر خود را بر فرهنگ قرآنی، بهویژه تفسیر شیعه، باقی گذارده است. این مقاله برآن است تا برخی از این اقدامات را، که در حوزة فرهنگ قرآنی شیعه صورت گرفته است، بررسی نماید. مسئلة اصلی این مقاله آن است که اقدامات تأثیرگذار غالیان در حوزة فرهنگ قرآنی شیعه چه بوده و این تأثیرات چه میزان و در چه زمینههایی است؟ برای یافتن پاسخ این پرسش، ابتدا مصادیقی از غالیان معرفی شده، سپس برخی اقدامات آنان همچون جعل حدیث، ارائة تأویل فاسد از آیات، و ترویج عقاید باطل به منظور تأثیرگذاری بر حوزة فرهنگ قرآنی تشیّع ارزیابی گردیده است.
https://www.shiitestudies.com/article_242603_37cc0d236e447f14cc37c2a70548dc60.pdf
2012-06-21
39
74
غالیان
تأویل
اهلبیت
علیرضا
رستمی هرانی
1
استادیار جامعةالزهرا
LEAD_AUTHOR
سید رضا
مؤدّب
2
استاد دانشگاه قم
AUTHOR
1. ابن ابیالحدید، عبدالحمید بن هبةالله، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمّد ابوالفضل إبراهیم، بی جا، دار احیاء الکتب العربیة، 1378ق.
1
2. ابن ابیخلف اشعری قمی، سعد بن عبدالله، المقالات و الفرق، تصحیح محمّدجواد مشکور، چ دوم، تهران، علمی و فرهنگی، 1361.
2
3. ابن اثیر، عزالدین ابیالحسن علی بن ابیالکرم، اسد الغابة فی معرفة الصحابه، تهران، اسماعیلیان، بیتا.
3
4. ابن حجر عسقلانی، شهابالدین احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابه، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415.
4
5. ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمّد، مقدّمه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1408/ بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیتا.
5
6. ابن عاشور، محمّد بن طاهر، التحریر و التنویر، بیجا، بینا، بیتا، در: نرم افزار جامع تفاسیر نور.
6
7. ابن عربی، محمّد بن عبدالله بن ابوبکر، أحکام القرآن، بیجا، بینا، بیتا.
7
8. ابن علی عواجی، غالب، فرق معاصره، بیجا، بینا، بیتا، در: نرم افزار مکتبة الشامله.
8
9. ابن غضائری، احمد بن حسین بن عبید الله، رجال ابن الغضائری، تحقیق سید محمّد رضا حسینی، قم، دارالحدیث، 1422.
9
ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، تأویل مختلف الحدیث، تحقیق محمّد زهری النجار، بیروت، دارالجیل، 1393ق.
10
ــــــــــــــ ، تأویل مشکل القرآن، بیجا، بینا، بیتا.
11
ابن منظور، لسان العرب، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بیجا، نشر ادب الحوزه، بیتا.
12
ابن هیثم بحرانی، میثم بن علی، النجاة فی القیامة فی تحقیق امر الامامة، قم، مجمع فکری اسلامی، 1417.
13
ابو ریه، محمود، اضواء علی السنّة المحمّدیه، قاهره، نشر البطحاء و دارالکتب الاسلامیه، بیتا.
14
اسفراینی، ابوالمظفّر شاهفور بن طاهر، تاج التراجم فی تفسیر القرآن للأعاجم، تهران، علمی و فرهنگی، 1375.
15
اشعری، ابوالحسن علی بن اسماعیل، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلّین، ط. الثالثه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
16
امین، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف، بیتا.
17
امینی، عبدالحسین احمد، الغدیر، بیروت، دارالکتاب العربی، 1397.
18
ایجی، عضدالدین عبدالرحمن بن احمد، کتاب المواقف، تحقیق د. عبدالرحمن عمیره، بیروت، دارالجیل، 1997.
19
بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت، 1416.
20
بخاری، ابوعبدالله محمّد بن اسماعیل، صحیح البخاری، بیروت، دارالفکر، 1401.
21
بروجردی سید محمّد ابراهیم، تفسیر جامع، تهران، صدر، 1366.
22
بغدادی، ابومنصور عبدالقاهر بن طاهر بن محمّد، الفرق بین الفرق و بیان الفرقة الناجیة، ط. الثانیه، بیروت، دار الآفاق الجدیده، 1977.
23
تستری، شهید قاضی نورالله، احقاق الحق، بیجا، بینا، بیتا.
24
ــــــــــــــ ، شرح احقاق الحق و ازهاق الباطل، تحقیق سید شهابالدین حسینی مرعشی نجفی، بیجا بینا، بیتا.
25
حسنی رازی، سید مرتضی، تبصرة العوام فی مقالات الانام، تهران، چ مجلسی، 1313.
26
حلّی، ابومنصور حسن بن یوسف بن مطهّر، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، جواد قیّومی، بیجا، مؤسسة نشر الفقاهة، 1417.
27
خسروشاهی، سید رضا، علل ظهور فرق و مذاهب اسلامی، تهران، تهران، 1341.
28
خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، تحقیق لجنة التحقیق، ط. الخامسه، بیجا، مرکز النشر الثقافة الاسلامیه، 1413.
29
داوری، مسلم، اصول علم الرجال بین النظریة و التطبیق، چ دوم، قم، مؤسسه محبّین، 1426.
30
دروزه، محمّد عزّت، التفسیر الحدیث، قاهره، دار احیاء الکتب العربیة، 1383.
31
ذهبی، محمّدحسین، التفسیر و المفسّرون، قاهره، دارالکتب الحدیثه، 1381.
32
راغب اصفهانی، حسین بن محمّد، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم، 1412.
33
سبحانی جعفر، بحوث فی الملل و النحل، قم، اسلامی، 1414.
34
ــــــــــــــ ، رسائل و مقالات، بی جا، مؤسسة الامام الصادق، بیتا.
35
ــــــــــــــ ، مفاهیم القرآن، قم، مؤسسة امام صادق، (دارالتبلیغ)، 1420.
36
سید رضی، ابوالحسن محمّد بن حسین، تلخیص البیان عن مجازات القرآن،.بیجا، بینا، بیتا.
37
سید مرتضی، الشریف ابیالقاسم علی بن الطاهر ابیاحمد الحسین، الشافی فی الامامه، چ دوم، قم، اسماعیلیان، 1410.
38
شرفالدین، سید عبدالحسین، اجوبة مسائل جارالله، ط. الثانیه، صیدا، مطبعة العرفان، 1373.
39
شریف لاهیجی، محمّد بن علی، تفسیر شریف لاهیجی، تهران، داد، 1373.
40
شهرستانی، محمّد بن عبدالکریم بن ابیبکر احمد، الملل و النحل، تحقیق محمّد سید کیلانی، بیروت، دارالمعرفه، 1404.
41
صافی گلپایگانی، لطفالله، مجموعة الرسائل، بیجا، مؤسسه امام مهدی، بیتا.
42
صدرالمتألّهین، محمّد بن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم، تحقیق محمّد خواجو، چ دوم، قم، بیدار، 1366.
43
صدوق، ابوجعفر محمّد بن علی بن حسین بابویه قمی، کمال الدین و تمام النعمة، تحقیق علیاکبر غفاری، قم، اسلامی، 1405.
44
ــــــــــــــ ، من لا یحضره الفقیه، تحقیق علیاکبر غفاری، چ دوم، قم، اسلامی، 1404.
45
صفری، نعمتالله، «غلات و تأثیر آن در افکار و عقاید و تاریخ شیعه»، پایاننامة کارشناسی ارشد، مرکز تربیت مدرس دانشگاه قم.
46
طباطبائی، سید محمّدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، اسلامی، 1417.
47
طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، 1372.
48
طبری، ابوجعفر محمّد بن جریر، تاریخ طبری، بیروت، موسسة الاعلمی، 1403.
49
طوسی، ابوجعفر محمّد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، تحقیق سید مهدی رجایی، قم، مؤسسه آلالبیت، 1404.
50
طوسی، ابوجعفر محمّد بن حسن، التبیان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
51
ــــــــــــــ ، الفهرست، تحقیق شیخ جواد قیّومی، بیجا، مؤسسة نشر الفقاهة، 1417.
52
ــــــــــــــ ، رجال الطوسی، قم، اسلامی، 1415.
53
عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم، اسماعیلیان، 1415.
54
عسکری، سید مرتضی، عبدالله بن سبأ، چ ششم، بیجا، توحید، 1413/ چ پنجم، بیجا، مجمع علمی اسلامی، 1375.
55
ــــــــــــــ ، یکصد و پنجاه صحابی ساختگی، ترجمة عطا محمّد سردارنیا، تهران، دانشکده اصولالدین، 1378.
56
فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمّد بن عمر، عصمة الانبیاء، قم، منشورات الکتبی النجفی، 1406.
57
ــــــــــــــ ، مفاتیح الغیب، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1420/ بیروت، دارالفکر، 1415.
58
فرات کوفی، ابوالقاسم فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات کوفی، تهران، وزارت ارشاد اسلامی، 1410.
59
فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، قم، هجرت، 1410/ قم، اسلامی، 1414.
60
قرطبی، ابوعبدالله محمّد بن احمد انصاری، الجامع لأحکام القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1405.
61
قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، قم، دارالکتاب، 1367.
62
کاشانی ملّا فتحالله، تفسیر منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، تهران، علمی، 1336.
63
کاظمی، جواد بن سعید، مسالک الأفهام الی آیات الأحکام، تهران، مرتضوی، 1365.
64
کلینی، ابوجعفر محمّد بن یعقوب، الکافی، چ سوم، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1363.
65
مامقانی، عبدالله، تلخیص مقباس الهدایه، پاورقی و تلخیص علیاکبر غفّاری، تهران، صدوق، 1369.
66
مجلسی، محمّدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403.
67
مدرّسی طباطبائی، حسین، مکتب در فرایند تکامل (مبانی فکری شیعه در سه قرن نخست)، بیجا، بینا، 1375.
68
مسلم قشیری نیشابوری، ابوالحسین مسلم بن حجّاج، صحیح مسلم، بیروت، دارالفکر، بیتا.
69
مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360.
70
معرفت، محمّدهادی، مصونیت قرآن از تحریف، ترجمة محمّد شهرابی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1376.
71
معروف الحسینی، هاشم، دراسات فی الحدیث و المحدّثین، لبنان، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1978.
72
مفید، محمّد بن محمّد بن نعمان، اوائل المقالات، بیروت، لبنان، دارالمفید، 1414.
73
ــــــــــــــ ، تصحیح الاعتقادات الامامیه، تهران، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، 1413/ تحقیق: حسن درگاهی، ط. الثانیه، بیروت، دارالمفید، 1414.
74
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1374.
75
مکارم شیرازی، ناصر، الأمثل فی تفسیر کتابالله المنزل، قم، مدرسه امام علی بن ابیطالب، 1421.
76
موسوی همدانی، سید محمّدباقر، ترجمه تفسیر المیزان، قم، اسلامی، 1374.
77
مهدوی راد، «میراث مکتوب شیعه». فصلنامه علوم حدیث، ش37، پاییز 1384.
78
نجاشی، ابوالعباس احمد بن علی بن احمد، رجال النجاشی، قم، اسلامی، 1416.
79
نجدی، سلیمان بن عبد الوهّاب، الصواعق الالهیه فی الرّد علی الوهّابیه، بیجا، مرکز الأبحاث العقائدیة، بیتا.
80
نوبختی، ابو محمّد حسن بن موسی، فرق الشیعه، چ چهارم، نجف، مکتبة الحیدریه، 1388.
81
نیشابوری، نظامالدین حسن بن محمّد، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1416.
82
ORIGINAL_ARTICLE
«کاهش نفوذ اجتماعی روحانیت در ایران» الگویی برای بررسی
مطالعة کاهش نفوذ اجتماعی روحانیت، که در برخی گزارشها و تحقیقات به مثابة یک واقعة محقق، بدان تصریح شده، مستلزم در اختیار داشتنِ الگوی جامعی است که تمامی عوامل مستقیم و غیرمستقیم مؤثر بر کاهش را در سطوح گوناگون و در ترکیب با یکدیگر دربرگیرد و مسیر و روش بررسی هر یک از شاخههای آن را به تفکیک نشان دهد. این مقاله عهدهدار ارائة چنین الگویی است و بدین منظور، ابتدا به واکاوی مفهومِ «نفوذ اجتماعی» میپردازد تا با کشف مشخصههای آن، نوعِ عوامل مؤثر بر شکلگیری آن را بهدست آورد. سپس با این تلقّی که بخشی از این کاهش، ناشی از بروز ضعف و فتور در عوامل پدیدآورندة آن است، عوامل مؤثر بر شکلگیری نفوذ اجتماعی روحانیت را در قالب یک الگوی تبیینی ارائه میدهد و سرانجام، با بسط آن در سه سطحِ«مردم»، «ساختار اجتماعی» و «روحانیت»، به الگوی تفصیلیِ کاهش نفوذ اجتماعی روحانیت در ایران میرسد و در عین حال، به این سؤال پاسخ میدهد که آیا تشکیل حکومت دینی و دستیابی روحانیت به «قدرت سیاسی» میتواند به نحو قاطع، کاهشِ«نفوذ اجتماعیِ» ایشان را تبیین نماید؟
https://www.shiitestudies.com/article_242604_fb0d9e60bb22ea5ae509d546dfb4e562.pdf
2012-06-21
75
106
روحانیت
نفوذ اجتماعی
قدرت سیاسی
حکومت دینی
ایران
علیرضا
شجاعی زند
1
استادیار دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
1. حجّاریان، سعید، عرفیشدن دین در سپهر سیاست: از شاهد قدسی تا شاهد بازاری، تهران، طرح نو، 1380.
1
2. دفتر طرحهای ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ارزشها و نگرشهای ایرانیان: ویرایش اول (یافتههای پیمایش در 28 استان)، تهران، دفتر انتشارات طرح پیمایش ملّی ارزشها و نگرشها، 1380.
2
3. دفتر طرحهای ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ارزشها و نگرشهای ایرانیان: موج دوم، ویرایش اول (یافتههای پیمایش در 28 استان)،تهران، دفتر انتشارات طرح پیمایش ملّی ارزشها و نگرشها، 1382.
3
4. دفتر مقام معظّم رهبری، حوزه و روحانیت در آئینة رهنمودهای مقام معظم رهبری، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1375.
4
5. رفیعپور، فرامرز، توسعه و تضاد،تهران،. دانشگاه شهید بهشتی، 1376.
5
6. سازمان ملی جوانان، وضعیت و نگرش جوانان ایرانی: گزارش نهایی، نتایج پژوهش طرح مشاورة ملی با جوانان، تهران، نسل سوم، 1380.
6
سنجش میزان منزلت اجتماعی نظامیان ایران، تهران، اداره کل مطالعات دفاعی وزارت دفاع، 1386.
7
8. شجاعیزند، علیرضا، «روحانیت و موقعیت جدید»، فصلنامة شیعهشناسی، ش27، (پاییز1388).
8
9. ــــــــــــــ ،«مسیرهای محتمل در عرفیشدن ایران»، مجلة جامعهشناسی ایران (د. هفتم، ش1)، بهار 1385.
9
ــــــــــــــ ، عرفیشدن در تجربة مسیحی و اسلامی، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران، 1381.
10
ــــــــــــــ، مشروعیت دینی دولت و اقتدار سیاسی دین، تهران، تبیان، 1376.
11
فروم، اریک،. گریز از آزادی، ترجمة عزّتالله فولادوند. تهران، گلشن، 1378.
12
گالبرایت. جان کنت، آناتومی قدرت، ترجمة محبوبه مهاجر، تهران، سروش، 1381.
13
محمّدی، مجید، سر بر آستان قدسی، دل در گرو عرفی، تهران، نقره، 1377.
14
نیکپی، امیر، «نگاهی به برخی تحوّلات دینی در ایران معاصر»، نامة انجمن جامعهشناسی ایران، سال سوم، ش3، 1380.
15
وبر، ماکس، اقتصاد و جامعه، ترجمة عباس منوچهری و دیگران، تهران، مولی، 1374.
16
Kazemipur, Abdolmohammad & Rezaei Ali,“Religious Life under Theocracy: The Case of Iran”, Journal for the Scientific Study of Religion, 42: 3, 2003, pp.347–361.
17
Khosrokhavar, Farhad, "The New Religiosity in Iran", Social Compass, 54: 3, 2007, pp.453-463.
18
ORIGINAL_ARTICLE
شیعیان و فرصتها و چالشهای حضور آنان در آفریقا
قارة آفریقا یکی از بزرگترین قارههای مسلماننشین زمین است. شیعیان نیز از نخستین سالهای آغازین اسلام، به آفریقا کوچیدهاند و در طول سدهها، در بخشهای گوناگون این قاره حضور داشتهاند. در این مقاله، چگونگی حضور شیعیان در آفریقا و کمّ و کیف آن بررسی شده و مهمترین دشواریهای و فرصتهایی که اکنون با آن مواجهند، بازشناسی و پیشنهادهایی برای بهبود شرایط و کاهش مشکلات ارائه گردیده است. این مقاله، که حاصل مطالعة پژوهشی دقیق دربارة شیعیان آفریقاست، آنان را با توجه به محیط زندگی، به چهار بخش شیعیان شمال آفریقا (آفریقای سفید)، شیعیان غرب، شیعیان شرق و شیعیان جنوب شرقی، و شیعیان جنوب تقسیم کرده است. مبنای این دستهبندی وضعیت نسبتاً همسان شیعیان در هر یک از این چهار منطقه است.
https://www.shiitestudies.com/article_242606_226696c519ab0bca52330320d454487e.pdf
2012-06-21
107
146
شیعیان
آفریقا
مصر
ایران
حوزه قم
عراق
سیده مطهّره
حسینی
1
استادیار پژوهشگاه علوم انسانی جهاد دانشگاهی
LEAD_AUTHOR
1. آذرشب، محمّد علی، پیشینة تقریب، تاریخچه و مستندات دارالتقریب مذاهب اسلامی در قاهره و بررسی مجلة آن (رسالة الاسلام)، ترجمة رضا حمیدی، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1383.
1
2. ابوعالم، توفیق و شوقی محمّد، السیدة نفیسه، طهران، المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه، 1424ق/ 2003م/1382ش.
2
3. احمد، حسام، «تشیّع در مصر»، ماهنامة اخبار شیعیان، ش28، سال سوم، (اسفند 1383).
3
4. افوسا، «سید آفتاب حیدر» در: http://www.afosa.org/syed_aftab_haider.htm.
4
5. امیردهی، ع.ر، «سودان، پهناورترین کشور جهان اسلام»،اندیشة تقریب، سال دوم، ش7، (تابستان 1385).
5
6. امیردهی، ع.ر، «مصر از هرم تا حرم (1)»، اندیشة تقریب، سال سوم، ش10، (بهار 1386).
6
7. امین، سمیر، سرمایهداری در عصر جهانی شدن، ترجمة ناصر زرافشان، تهران، آگه، 1382.
7
8. بحرانی، مرتضی (الف)، «محمّد غزالی»، در: علیخانی، علیاکبر و همکاران، اندیشة سیاسی در جهان اسلام (2)؛ از فروپاشی خلافت عثمانی، تهران، پژوهشکدة علوم انسانی، فرهنگ و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، 1384.
8
9. بحرانی، مرتضی (ب) و سیاعی مصطفی، در: علیخانی، علیاکبر و همکاران، اندیشة سیاسی در جهان اسلام (2)؛ از فروپاشی خلافت عثمانی، تهران، پژوهشکدة علوم انسانی، فرهنگو مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، 1384.
9
بشیریه، حسین، «درآمدی بر جامعهشناسی اجماع و وفاق»، در: دولت عقل، تهران، نگاه معاصر، 1383.
10
ــــــــــــــ ، جامعهشناسی سیاسی، چ هفتم، تهران، نی، 1380.
11
بنسی، عبدالسلام عبدالحمید، «شیعه در غنا»،ترجمة یعسوب اصغری، مجلة اهلالبیت، ش28، (رمضان المبارک 1415).
12
بنیجمالی، شیما، نگاهی به تأثیرات انقلاب اسلامی در کشورهای آفریقایی، خبرگزاری فارس، 20 فروردین 1388، در:
13
www.farsnews.com/newstext.php?nn=8711150345
14
بهبهانی، مرضیه، «علّامه شرفالدین؛ مبارز وحدتگرا»، اندیشة تقریب، سال یکم، ش1،
15
(زمستان1383).
16
بیآزار شیرازی، عبدالکریم، عاشورا در سرزمینها، جلد چهارم: قارة آفریقا، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1377.
17
پاک آیین، محسن، «اهلبیت؛ حلقة اتصال مردم ایران و مصر»، روزنامة ایران، ش2716، سهشنبه ۱۴ بهمن ۱۳۸۲.
18
توفیق مجاهد، حوریه، الاسلام فی افریقیا و واقع المسیحیة و الدیانة التقلیدیه، قاهره، جامعة القاهره، مکتبة الانجلو المصریه، 2002.
19
جانباز، علی (رایزن فرهنگی ایران در صنعا ـ یمن)،گزارشی از مراسم شیعیان اسماعیلی ـ فاطمی یمن در شهر صنعا، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، سند ش8977 جدید، 23460 قدیم، 31 شهریور 1380.
20
جبرین، عبدالله، استفتا از شیخ عبدالله الجبرین پیرامون شیعیان، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، 30 بهمن 1374.
21
جمعه، علی، «سخنان مفتی مصر دربارة شیعه و سنّی»، در: مجلة هفتگی اکتوبر، ش1562، (1 اکتبر 2006)»، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، اداره کل آفریقا و عربی، 10 مهر 1385.
22
چلونگر، محمّد علی، زمینههای پیدایش خلافت فاطمیان، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1381.
23
حکیمی، حسین (دیپلمات پیشین ایران در آفریقا)، «شیعیان شرق آفریقا»، (گفتوگو)، اردیبهشت 1388.
24
خسروشاهی، سید هادی، «نوّاب صفوی و رهبران اخوان المسلمین: نخستین گامها در راه تقریب»، روزنامة اطلاعات، ش23835، شنبه 7 بهمن 1385.
25
دانشگاه ادیان و مذاهب، «فرهنگ ادیان جهان» در:
26
http://www.adyan.org/diploma.php?diplomaid=762
27
الدرینی، محمّد، «نطالب بالازهر»، قاهره، نشریة المجله، 16/3/2003.
28
دفتری، فرهاد، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ترجمة فریدون بدرهای، تهران، فرزان، 1375.
29
دکمجیان، هرایر، اسلام در انقلاب جنبشهای اسلامی معاصر در جهان عرب، ترجمة حمید احمدی، تهران، کیهان، 1383.
30
رایزنی فرهنگی ج.ا.ا. در داکار، گزارش ملاقات حجةالاسلام شیخ حسین لبنانی با دکتر بصیری، وابسته فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سنگال،10 آبان 1386، در:
31
http://dakar.icro.ir/index.aspx?siteid=255&pageid=11745&newsview=516445
32
رایزنی فرهنگی ج.ا.ا. در دوحه ـ قطر، گزارش پیرامون درخواست یک نویسنده شیعة مصری (صالح وردانی) مبنی بر تشکیل شورایی برای شیعیان مصر (ترجمه و بررسی مقالهای در روزنامه الوطن قطر)، تهران، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، 30 مهر 1375.
33
رایزنی فرهنگی ج.ا.ا. درسنگال ـ داکار، «سنگال»،
34
http://www.mfa.gov.ir/cms/cms/dakar/fa/socialdepartment.
35
رضوانطلب، محمّدرضا، مسلمانان در کشورهای فرانسه زبان، دستیاران: سید مجتبی طباطبائی و حسین رضوانطلب، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1427ق/2006م/1385ش.
36
رمضانی گلافزایی، صادق (رئیس مجمع جهانی اهلالبیت و مسئول شبکة ماهوارهای ثقلین)، «شیعیان آفریقا» (گفتوگو)، 13 بهمن 1387.
37
روغنی، زهرا، شیعیان خوجه در آیینة تاریخ، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی، 1387.
38
ریال، احمد فضیل، «شیعیان الجزایر»، ١٩ اسفند ١٣٨٧، در:
39
http://www.shiiteworld.com/newsdetail.php?id=2227.
40
سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، فتوای شیخ محمّد بن صالح العثیمین عضو شورای علمای بزرگ پیرامون شیعیان (روافض)، ترجمة جباره، 30 بهمن 1374.
41
ساعی، احمد، نظریههای امپریالیسم، تهران، قومس، 1376.
42
ساعی، محسن، آقاخان محلّاتی و فرقه اسماعیلیه، تهران،بینا، 1329.
43
سعدی، حمدی، «الزحف الشیعی فی الخلیج و الوطن العربی: السواد الشیعی الایرانی یداهم براءه السواد السودانی»، موسوعة الرشید، 07/08/2008، در:
44
http://www.alrashead.net/index.php?tamdprev&id=225
45
سیوطی، محمّد، «معجزة اخلاص در قارة سیاه؛ مردی که یک میلیون نفر را به تشیّع مشرّف کرد»، در: امید الشابی، علی (الاستاذ بکلیة الشریعة و اصولالدین)، الصراع المذهبی بافریقیه الی قیام الدولة الزیریه، تونس، الجامعة التونسیه، الدار التونسیة للنشر، 1975م/ 1395ق.
46
شفیعی، مصطفی، «با شیعه در مصر»، مجلة آینه پژوهش، سال پانزدهم، ش2، (خرداد و تیر 1383).
47
شکیبا، محمّد رضا، «احزاب اسلامی و تأثیر آنها در مردمسالاری آفریقا»، مجلة مطالعات آفریقا، سال دورازدهم، ش16، دورة شانزدهم، (پاییز و زمستان 1386).
48
شکیبایی، مهدی، «جنبههای غیر آشکار اقدام ناگهانی مغرب علیه تهران»، خبرگزاری قدس، مؤسسة اندیشهسازان نور، 18 اسفند 1387، در:
49
http://www.asnoor.ir/Public/Articles/ViewArticles.aspx?Code=175733
50
شیروانی، سرویس صفحات سبز خبرگزاری ابنا، در:
51
http://www.abna.ir/data.asp?lang=1&Id=114959
52
صدر حسینی، سید علیرضا، «وضعیت فعالیتهای اسلامی و عالمان دینی در کشور غنا»، 24 اسفند 1385، در: http://www. sadrsite. com/Diverse/01/02#02
53
طالشی صالحانی، حسین، نیجریه، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه، 1382.
54
طقّوش، محمّد سهیل، دولت ایّوبیان، ترجمة عبدالله ناصری طاهری، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1380.
55
عرباحمدی، امیربهرام، زیمبابوه؛ سرزمین رازهای جاودان، تهران، مؤسسة دانش و پژوهش ایران، 1382.
56
ــــــــــــــ ، شیعیان تانزانیا، دیروز و امروز، تهران، الهدی، 1379.
57
عرفه، جمال، «هل وصل التمدّد الشیعی للسودان؟!»، 30 ذیقعده 1427، در:
58
http://www.almoslim.net/node/85851
59
ــــــــــــــ ، «مواقف ضد الشیعة فی السودان»، ژوئن 2008، در:
60
http://www.islamonline.net
61
علیدوستی، حسین (معاون وقت رایزنی فرهنگی ج.ا.ا. در تانزانیا)، «شیعیان شرق آفریقا»، (گفتوگو)، 1389.
62
عمر موسی، عزالدین، دولت موحّدون در غرب جهان اسلام، ترجمة صادق خورشا، قم، پژوهشکدة حوزه و دانشگاه، 1381.
63
غالب، مصطفی، تاریخ دعوت اسماعیلی، بیروت، دارالاندلس، 1984.
64
فرحناک، سید احمد، «نگاهی به شیعیان کنیا»، 23 اردیبهشت 1388، در:
65
http://www.shia-online.ir/article.asp?id=5526&cat=3
66
فریدونی، احمد، «انقلاب اسلامی و حرکت اسلامی نیجریه»، ۷ آبان ۱۳۸۷، در:
67
http://www.ommatnews.ir/archives/1446
68
فهمی، عبدالسلام عبدالعزیز، ایرانیها و شرق آفریقا، ترجمه و نشر بنیاد فرهنگ ایران، تهران، 2537.
69
کلیب، سامی، «عبدالمنعم الزین: حیاته و نشاطاته (عبدالمنعم الزین، خلیفة المسلمین فی غرب افریقیا»، شبکه ماهوارهای الجزیره، 10/12/2004.
70
کنعانی، یاسر، «تاریخچة تشیّع در زنگبار و تانزانیا»، 22 مهر 1387، در:
71
http://www.jahanetashaiio.blogfa.com/post-17.aspx
72
مؤذّن، ابراهیم، «بیش از 95 درصد شیعیان نیجریه مستبصر هستند»، خبرگزاری ابنا، 30 مرداد 1387، در:www.askquran.ir/thread8315.html
73
مؤسسه اندیشهسازان نور، مجموعه اسناد شیعیان آفریقا، 1388.
74
مرغی، جاسم عثمان، «موسوعة الشیعة فی العالم؛ الشیعة فی شمال افریقیا»، بیروت، مؤسسة البلاغ، 1425ق/2004م.
75
مصطفی، حمدی، «بررسی سیاسی تصوّف در مصر»، ترجمه و اضافة سید قاسم ذاکری، نشریه اخبار ملل، سال چهارم، ش20، (اردیبهشت 1387).
76
معاونت امور بینالملل بعثة مقام معظّم رهبری، نظر حجّاج سال 1378 نسبت به شیعه، 1379.
77
معلم، ملیحه و عروجنیا، پروانه، «تصوّف در آفریقا»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، در:
78
http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3589
79
ملکوتیتبار، سید حامد (رایزن فرهنگی ایران در سودان)، «تبیین جایگاه فرهنگی و وضعیت کنونی اندیشه در سودان»، 24 اسفند 1388، در:
80
http://www.unified-ummah.com/?a=content.id&id=482
81
مور، برینگتن، ریشههای اجتماعی دیکتاتوری و دموکراسی (نقش ارباب و دهقان در پیدایش جهان)، ترجمة حسین بشیریه، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1369.
82
مهدوی، محمّدشریف، شیعه در جهان آفریقا، سفارت ج.ا.ا. در نایروبی، 30 بهمن 1369.
83
مهرنیا، سید کاظم (الف)، «جامعه و فرهنگ آفریقا در جهان معاصر؛ فرهنگ، آداب ورسوم، سنتها، ادیان ابراهیمی، باورهای آنیمیستی، گروههای نژادی، زبانی و نهادهای اجتماعی»،
84
1386، در:
85
http://www.kmehrnia.blogfa.com/86061.aspx
86
مهرنیا، سید کاظم، (ب)، «طریقهها و فرقههای اسلامی در نیجریه (2)»، 6 شهریور 1386، در:
87
http://www.kmehrnia.blogfa.com/86061.aspx
88
ناصری طاهری، عبدالله، فاطمیان در مصر، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1379.
89
نانجی، رمضان، «ایران باید با شیعیان جهان ارتباط برقرارکند»، روزنامه جمهوری اسلامی، 28 خرداد 1384.
90
والرستاین، ایمانوئل، سیاست و فرهنگ در نظام متحوّل جهانی (ژئوپلیتیک و ژئو کالچر)، ترجمة پیروز ایزدی، تهران، نی، 1377.
91
وزین، علیرضا (الف)، «مسلمانان جمهوری سنگال»، مرکز فرهنگی ایران در داکار، 24 آبان 1386، در: http://dakar.icro.ir/?c=documentShow&documentId=19025&t=4
92
وزین، علیرضا (ب)، «ادیان و مذاهب در سنگال»، مرکز فرهنگی ایران در داکار، 8 اردیبهشت 1386، در:
93
http://dakar.icro.ir/?c=documentShow&documentId=18970&t=4
94
هانتینگتون، ساموئل، سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمة محسن ثلاثی، تهران، علم، 1382.
95
76. Al-Khoei, Yousif,"Obituary: Mulla Asghar Ali Jaffer"The Independent, London, Apr 5, 2000.
96
77. Hassan, Hussein,"Islam in Africa",CRS report for congress. May 9, 2008.
97
78."History of the Khoja Shia Ithna-asheries", in: http://www.africafederation.org/newlook/official/aboutus.htm.
98
79. "Islamic Movement of Nijeria (Oficial website of Nijeria's Shia", in:http://www.islamicmovement.org.
99
80. Janabi, Ahmed,Shia books spark debate in Sudan, Friday, Decembr22, 2006, in: http://english.aljazeera.net/news/africa/2006/12/2008525121645645606.html
100
Oded, Arye,Islam and politics in Kenya, Published by Lynne Rienner Publishers, 2000.
101
"Mapping the Global Muslim Population, a Report on the Size and Distribution of the World's Muslim Population, Sunni and Shia Populations",October 2009, in:http://pewforum.org/Muslim/Mapping-the-Global-Muslim-Population%286%29.aspx.
102
Pew Forum on Religion & Public Life, "Mapping the Global Muslim Population",A Report on the Size andDistribution of the World’s Muslim Population. October 2009, in: http://pewforum.org/uploadedfiles/Orphan_Migrated_Content/Muslimpopulation.pdf
103
Terdman, Moshe,"The Idea of Mahdi in Senagal’s Mouride Brothehood." Islam in Africa Newsletter, Director and editor: Reuven Paz, v.1, n.6, November 2006, in: http://www.e-prism.org.
104
http://alkunty.com/downloadables.htm
105
The website of Qadiria Tariqah of Nigeria, http://www.kanoonline.com/religion/qadriyya/publications.html.
106
ORIGINAL_ARTICLE
علویان سوریه از شکلگیری تا قدرتیابی
علویان از جمله فرق شیعی هستند که به دلیل ستمها و اهانتهایی که بهویژه در دوران حاکمیت عثمانیان از جانب اهلسنّت متحمل شدند، تا قرنها در قلعههای کوهستانی سوریة کنونی بهطور مخفیانه و در شرایط نامطلوب اجتماعی و اقتصادی میزیستند. در پایان جنگ جهانی اول، با فروپاشی امپراتوری عثمانی و آغاز دوران قیمومت فرانسه، به این اقلّیت ستمدیده توجه شد، بهگونهای که به سرعت در ارتش، دستگاههای امنیتی و حزب «بعث» عضوگیری شدند و حتی توانستند در فاصلة سالهای 1922 تا 1936 دولت مستقلی تحت حمایت فرانسه تشکیل دهند. این پیشزمینهها موجب گردید که آنان بتوانند پس از استقلال سوریه در سال 1944 و خروج از شرایط تحتالحمایگی، طی کودتاهایی سرانجام، در سال 1971 قدرت را به دست گیرند و رسماً حکومتی سکولار به ریاست ژنرال حافظ اسد بر سر کار آورند. امروزه علویان حاکم بر سوریه به شدت از ناحیة جنبشها و گروههای بنیادگرای مسلمانی همچون «اخوانالمسلمین»، «حماس» و «حزبالله» احساس خطر میکنند. از سوی دیگر، امواج نهضتهای ضد استبدادی اخیر در جهان عرب، به سوریه نیز رسیده و بخصوص علاوه بر ابعاد ظلمستیزانهای که داراست، حرکتی برخاسته از سوی اکثریت سنّی علیه اقلّیت حاکم علوی نیز ارزیابی میگردد.
https://www.shiitestudies.com/article_242607_5ab35777d1a516d1c8bed445f5c7c4a7.pdf
2012-06-21
147
186
علویان
سوریه
شیعه
حزبالله
اخوان المسلمین
حماس
مسعود اخوان
کاظمی
1
استادیارگروه علوم سیاسی دانشگاه رازی
LEAD_AUTHOR
سارا
ویسی
2
کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه تربیت معلم
AUTHOR
الف. فارسی و عربی
1
احمدی، سیدعبّاس و حافظنیا، محمّدرضا، «موانع و شیوههای بازدارندة تجدید حیات شیعه در جهان»، فصلنامه شیعهشناسی، سال هشتم، ش30 (تابستان 1389).
2
اشعری قمی، سعد بن عبدالله، المقالات و الفرق، مقدّمه و توضیحات محمّد جواد مشکور، تهران، علمی و فرهنگی، 1361.
3
اندلسی، ابیمحمّدبن احمد (معروف به ابن حزم)، الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، مصر، بینا، 1347ق.
4
بدوی، عبدالرحمن، تاریخ اندیشههای کلامی در اسلام، ترجمة حسین صابری، مشهد، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، 1374.
5
برومند اعلم، عبّاس، «فرقة نصیریه از آغاز تا انتقال دعوت به شام»، نامة تاریخپژوهان، سال دوم، ش5، (بهار 1385).
6
ــــــــــــــ ، «علویان ترکیه و علویان سوریه؛ شباهتها و تفاوتها»، فصلنامة تاریخ اسلام، سال نهم، (پاییز و زمستان 1378).
7
بخشایشی اردستانی، احمد، «آمریکا و رژیم صهیونیستی عامل اصلی اغتشاش در سوریه هستند»، نشریة کار و کارگر، 1 مرداد 1390.
8
توال، فرانسوا، ژئوپلیتیک تشیّع، ترجمة حسن صدوق ونینی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، 1380.
9
حکیم، سید محمّد باقر، الشیعة و التشیّع، بیجا، الانتشارات الامام الحسین للطباعة و النشر و التبلیغ، 1425.
10
حلّی،ابومنصور جمالالدین حسن بن یوسف بن مطهّر، کشف المقال فی معرفة الرجال، قم، دارالذخائر، 1411.
11
جودکی، حجتالله، «آیا اصلاحات اسد جواب میدهد؟»، نشریة آرمان، 4 مرداد 1390.
12
زین عاملی، محمّد حسین، شیعه در تاریخ، ترجمة محمّدرضا عطایی، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1388.
13
شهرستانی، ابوالفتح محمّدبن عبدالکریم، الملل و النحل، تخریج محمّد بن فتحالله بدران، ط. الثانیه، قم، منشورات رضی، 1364.
14
طوسی، ابوجعفر محمّد بن حسن، الغیبة، قم، مؤسسة معارف اسلامی، 1411.
15
غالب الطویل، محمّد، تاریخ العلویین، بیروت، دارالاندلس، 1981.
16
قادری، حاتم، اندیشههای سیاسی در اسلام و ایران، تهران، سمت، 1380.
17
کشی، ابوعمرو محمّدبن عمر، الرجال، مقدّمه و تصحیح حسن مصطفوی، مشهد، دانشگاه مشهد، 1384.
18
مشکور، محمّد جواد و غروی اصفهانی، حسن، «علویان در سوریه»، مجلة هنر و مردم، ش163، 1386.
19
مشکور، محمّد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مقدّمه و توضیحات کاظم مدیرشانهچی، چ ششم، مشهد، آستان قدس رضوی، 1387.
20
موسی، متی، «پیدایش نصیریان»، ترجمة حسین مفتخری، فصلنامة تاریخ اسلام، سال یکم، ش3، (پائیز 1379).
21
نقیبزاده، احمد، «شیعه و منازعات سیاسی در خاورمیانه»، مجلة دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش47، (بهار 1379).
22
نوبختی، محمّدبن موسی، فرق الشیعه، ترجمة محمّد جواد مشکور، تهران، علمی و فرهنگی، 1386.
23
ب. لاتین
24
Abdulhamid, Amma, “When Minorities Rule in the Middle East (part I: Syria)”, Policy Watch N.933, Washington, The Washington Institude for near east policy, 2004, December 22.
25
Asad, Moaz Moshe, The Sphinx of Damescus, NewYork, 1988.
26
Copley, Gregory R, “Hariri’s death: a planned catalyst for resumed major conflict allows Iran to push back its frontiers”, Defense & Foreign Affairs Sterategic policy, 33, 2005, February.
27
Hirst, David, The Guardian, 1979, June 26.
28
Kaplan, Robert D., “Syria: identify crisis”, The Atlantic Monthly, 271, February 1993.
29
Prados, Alfred B& Sharp, Jermey M., ”Syria: political conditions & Relations with the United State after the Iraq War”, Congressional Research Service, CRS Report for Congress, 2005, January, received through the crs web.
30
Sharp, Jermey M, “Syria: background & U.S. Relations”, Congressional Research Service, CRS Report for Congress, 2009, March, in: www.crs.gov.
31
Slavin, Barbara, “Syria lingers in lebanon, Report says”, USA Today, 2007, July 25, A08
32
US. Department of State, Background Note: Syria, 2003, Oct
33
Van Dam, Nikolas, The Struggle for Power in Syria, NewYork, ST. Martin’s press, 1996
34
Wilson, Scott, “Syria’s Ba’thists Under Siege”, Washington post, 2004, September 24
35
Zambelis, Chris, “The Sterategic Implications of Political liberalization & Democratization in the Middle East”, Parameters, 35, 2005, Autumn
36
ج) اینترنتی
37
35. Kramer, Martin, “Syria’s Alawis & Shi’ism”, at: http://www.martinkramer.org/sandbox/reader/archieves/syria-alawis-and-shiism, , 2010, January 11
38
36. http://www.eyenak90.blogfa.com/post_3.aspx (1390/08/08).
39
37. رسولی کیا، داود، «پژوهشی در باب علویت»، 16/11/1381 در:
40
http://www.wtar.blogfa.com/archieve.aspx.
41
38. رزمی، ماشاءالله، «اپوزیسیون سوریه به دفاع مسلّحانه رو میآورد»، در:
42
http://blochetawaar.com (2011/9/2).
43
39. جوادی، قاسم، «نصیریه، علویان و شیعه اثناعشری»، فصلنامه طلوع، ش7، 6/10/1388 در:
44
http://nayestan.com
45
40. سعادت، اسماعیل، «نهضتهای فکری فرهنگی جهان اسلام»، 1430، در:
46
http://www.elib.anhar.ir/zpageview.asp?id=20334
47
41. ظهوریان، میثم، «کلاف سردرگم ناآرامیهای سوریه و چالشهای حکومت اسد»، نشریة خراسان، ش17844، 4/3/1390 در: http://www.rasad.org/1390/03/04/tah-soria
48
42. روابط دوجانبه ایران و سوریه در: http://www.kheu.ir/news/default.asp?nk=0
49
43. تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر سوریه، 30/01/1388/ در:
50
http://www.torghabehonline.com
51
44. سوریه، 21/04/2011/ در: http://www.fa.wikipedia.org/wiki
52
45. روابط ایران و سوریه، 02/01/2012/ در:
53
http://www.fa.wikipedia.org/w/index.php?title
54
46.تحقیقی در اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی سوریه در:
55
http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=18359
56
ORIGINAL_ARTICLE
محمود گاوان وزیر گمنام شیعی در دکن
محمود گاوان، وزیر برجستة ملوک بهمنی، از خانوادة اشرافی گیلان بود. پس از توطئه و دسیسهچینی برخی امرای گیلان علیه او، به دکن مهاجرت کرد و پس از مدت کوتاهی به دربار بهمنیان راه یافت. او با نشان دادن نبوغ نظامی و سیاسی خویش، مورد توجه آنان قرار گرفت و پس از مدتی منصب وزارت را از سوی آنان دریافت کرد. محمود گاوان در دورة وزارت خویش، خدمات شایستهای انجام داد. اقدامات وی در تحوّلات سیاسی و فرهنگی دورة ملوک بهمنی تأثیرگذار بود، بهگونهای که این دوره را به یکی از درخشانترین دوران حاکمان مسلمان در دکن تبدیل نمود. سیاستهای نظامی و لشکری وی منجر به تثبیت مرزهای قلمرو ملوک بهمنی گردید. این امر نه تنها حکومت بهمنیان را از انحطاط زودرس نجات بخشید، بلکه منجر به برقراری امنیت و رشد اقتصادی در این دوره گردید. محمود گاوان در شرایط مساعد و مناسب سیاسی، به توسعة فرهنگ و تمدن اسلامی پرداخت. اقدامات فرهنگی وی در جهت تقویت زبان فارسی و تشیّع بود. وی از لحاظ اعتقادی نیز بر فرماندهان نظامی خویش تأثیر گذاشت و زمینه را برای اعلام تشیّع به عنوان مذهب رسمی در دکن فراهم نمود.
https://www.shiitestudies.com/article_242608_fff4ae7408ed14e19a677af67667127f.pdf
2012-06-21
187
228
محمود گاوان
ملوک بهمنی
آفاقی
دکن
خدیجه
عالمی
1
استادیار دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
الف. نسخ خطی
1
1. ابن بطوطه، ابوعبدالله محمّد بن ابراهیم اللواتی، رحله، بیروت، دارصادر، 1906.
2
2. ابن ماجد السعدی بندر کنگی، شیخ شهاب احمد، الفوائد فی اصول علم البحر و القواعد، ترجمة احمد اقتداری، تهران، آثار و مفاخر فرهنگی، 1372.
3
ب. منابع فارسی
4
3. بخاری، شرفالدین محمّد بن احمد عیسی بن علی، طبقات محمودشاهی (تاریخ گجرات)، نسخه خطی، کتابخانه دانشگاه آزاد اسلامی علیگر، بدون شماره.
5
تتوی، قاضی احمد و قزوینی، آصفخان، تاریخ الفی، تصحیح علی آل داود، تهران، فکر روز، 1378.
6
5. جکجیون داس، منتخب التواریخ، نسخه خطی، دانشگاه اسلامی علیگر، شHdd,6253,27.
7
الحسینی، خورشاه بن قباد، تاریخ قطب شاهی، نسخه خطی، موزة سالار جنگ، حیدرآباد، ش3534.
8
7. خافیخان، محمّدهاشم، منتخب اللباب، کلکته، بینا، 1925.
9
8. رازی، امین احمد، هفت اقلیم، تصحیح محمّد رضا طاهری (حسرت)، تهران، سروش، 1378.
10
9. زبیری، میرزا ابراهیم، تاریخ بیجاپور (بساطین السلاطین)، حیدر آباد، بینا، 1310.
11
سخاوی، شمسالدین محمّدبن عبدالرحمن، الضوء اللامع لاهل القرن التاسع، بیروت، مکتبة الحیاة، بیتا.
12
سکندر بن محمّد، مرآت سکندری، تصحیح شیش چند مصرا و محمّد لطف الرحمن، بیجا، جامعه بروده، 1961.
13
شهاب حکیم، علی بن محمود کرمانی، مآثر محمودشاهی، تصحیح نور الحسن انصاری، دهلی، بینا، 1968.
14
شیرازی، رفیعالدین، تذکرة الملوک، نسخه خطی، موزة سالار جنگ، حیدرآباد، ش142/362.
15
طباطبا، علی بن عزیز الله، برهان مآثر، دهلی، بینا، 1355ق.
16
طهرانی، آقابزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت، بینا، بیتا.
17
فرشته، محمّد قاسم هندوشاه، گلشن ابراهیمی (تاریخ فرشته)، بیجا، کانپور، 1301ق.
18
فریدون پاشا، احمد، مجموعة منشآت السلاطین، بیجا، بینا، 1274ق.
19
کامورخان، محمّد هادی، هفت گلشن الهی، نسخه خطی، کتابخانه دانشگاه اسلامی علیگر، ش1548/E The i / 394.
20
گاوان، خواجه عمادالدین محمود، ریاض الانشاء، به اهتمام غلام یزدانی، حیدر آباد دکن، بینا، 1948.
21
گاوان، محمود، مناظر الانشاء، تصحیح معصومه معدنکن، تهران، بینا، 1381.
22
مقیم هروی، خواجه نظامالدین احمد بن محمّد، طبقات اکبری، تصحیح محمّد هدایت، بنگال، بینا، بیتا.
23
مکّی، عبدالله بن محمّد عمر، ظفر الواله بمظفّر و آله، تصحیح دنیسن راس، لندن، بینا، 1910.
24
ملکاپوری، عبدالجبّار، محبوب الوطن (تذکره سلاطین دکن) حیدر آباد، بینا، بیتا.
25
نیمدهی، قاضی عبدالعزیز، طبقات محمودشاهی، نسخه خطی، کتابخانه ویندسور، لندن، ش271.
26
هالیستر، جان نورمن، تشیّع در هند، ترجمة آزرمیدخت مشایخ فریدنی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1373.
27
ج. کتب لاتین
28
26. Barbosa, Duarte, The book of Duarte Barbosa, Delhi, 1989.
29
27. Devore, n., A Short History of Persian Literature, Poona, 1961.
30
28. Nikitin, Afanasy, "The Travels of Afanasy Nikitin", in India in the Fifteenth Century, Bing a Collection of Narratives of Voyages to India , by R.H. Major , London, 1979.
31
29. Pipakranjanpas., Economic History of the Deccan, (from the first to the sixth century a.d), Delhi, 1969.
32
30. Schotten, M. Elizabet, Indian–Islamic Architecture, The Deccan, 1347.
33
31. Sherwani, H.K., Cultural Trends in Medieval India, London, 1968.
34
32. Sherwani, H.K., The Bahmanis of the Deccan , Hyderabad,1953.
35
33. Yazdani, Bidar, It,s History and Mounuments, London, 1947.
36
د. مقالات لاتین
37
34. Bahacker, Mohammed Redha and Bernadette, "Qalhat", in: Arabian History (The Journal of Oman Studies), Ministry Heritage and Cultur, Sultanate of Oman, 2004, v.13.
38
35. Marshall, J.,"The Monuments of Muslim in India",in: Cambridge History of India, Delhi, 1958, vol.3.
39
36. Nadvi, Suleyman, "Muslim Colonies in India Befor the Muslim Conquest", in: Islamic Culture ,Hyderabad, july, 1984.
40
37. Wajahat Husain., " Mahmud Gawan", in: Journal of Asiatic Society of Bengal, Calcutta, 1939, v.1
41
38. Haig.W.,"Religion of Ahmad shah wali Bahmani", in: Journal of Royal Asiatic Society, 1924, v.xvi.
42
ORIGINAL_ARTICLE
نادرشاه افشار در بارگاه احمدی (شاهچراغ)
در سال 1139ق نادر قلی بیگ افشار به شاهطهماسب دوم صفوی (فرزند شاه سلطان حسین) پیوست و خراسان را به نام آن پادشاه، از تصرّف ملک محمود سیستانی خارج ساخت. از همان هنگام، نادر زمام امور حکومت شاهطهماسب دوم را به دست گرفت. پیشرفتهای روزافزون سیاسی و نظامی نادر (طهماسبقلیخان)، اشرف افغان را، که پس از کشته شدن محمود افغان (در سال 1137ق) در اصفهان بر تخت حکومت نشسته بود، بر آن داشت که از دلمشغولی نادر در هنگام فتح هرات استفاده کند و به سوی خراسان لشکرکشی نماید. اشرف افغان پس از شکستهایی که در نبردهای متعدد از سپاهیان نادر تحمّل کرد، به سوی شیراز فراری شد و نادر در حوالی «زرقان» سپاه اشرف را بکلی تار و مار و او را به فرار وادار کرد. بدینسان، نادر در سال 1142ق با افتخار تمام، به شیراز وارد شد. به فرمان نادر، تولیت آستان مبارک احمد بن موسی (شاهچراغ) مجدداً به متولّی سابق آن واگذار شد. وی همچنین مبلغ قابل توجهی برای اقدامات عمرانی بارگاه احمدی اختصاص داد و هدیهای نفیس به آن بقعة مقدّس اهدا کرد. نادر بار دیگر هنگامی که در سال 1146ق به عزم سرکوب سردار عصیانگر خویش، محمّدخان بلوچ، به شیراز لشکر کشید، به زیارت بارگاه شاهچراغ شتافت و مبلغی برای تعمیرات آن بقعة مقدّس حواله نمود. موضوع مورد توجه این مقاله آن است که با وجود اعتقاد نادر به مذهب تسنّن، آیا اقدامات عمرانی او در بقاع متبرّک شیعیان، از سر مصلحتجویی حکومتی بود، یا از اعتقاد باطنی وی به امامان شیعه و اولاد متّقی و باکرامت ایشان سرچشمه میگرفت؟
https://www.shiitestudies.com/article_242609_79d8c60fa1e5c5871db5f3bb7d111462.pdf
2012-06-21
229
254
بارگاه احمدی
شاهچراغ
شیراز
نادر
افغان
سید ابوالقاسم
فروزانی
foroozani_s_a@yahoo.com
1
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
1. ابن بطوطه، سفرنامه ابن بطوطه، ترجمة محمّد علی موحد، بیجا، علمی و فرهنگی، 1361.
1
2. استرآبادی، میرزا مهدی خان [الف]، جهانگشای نادری، به اهتمام سید عبدالله انوار، تهران، انجمن آثار ملّی، 1341.
2
3. ــــــــــــــ [ب]، درّه نادره، به اهتمام جعفر شهیدی، تهران، انجمن آثار ملّی، 1341.
3
4. بیهقی، ابوالفضل محمّد بن حسین، تاریخ بیهقی، به تصحیح علیاکبر فیّاض، مشهد، دانشگاه فردوسی، 1356.
4
5. تهرانی، محمّد شفیع، تاریخ نادر شاهی (نادر نامه)، به اهتمام رضا شعبانی، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1356.
5
6. حسینی فسایی، میرزا حسن، تاریخ فارسنامه ناصری، بیجا، کتابخانة سنایی، بیتا.
6
7. خوب نظر، حسن، تاریخ شیراز از آغاز تا ابتدای سلطنت کریم خان زند، به کوشش جعفر مؤیّد شیرازی، تهران، سخن، 1380.
7
8. زرکوب شیرازی، ابوالعباس معینالدین احمد، شیرازنامه، به کوشش اسماعیل واعظ جوادی، بیجا، بنیاد فرهنگ ایران، 1350.
8
9. سیوری، راجر، ایران عصر صفوی، ترجمه کامبیز عزیزی، تهران، مرکز، 1376.
9
شعبانی، رضا، تاریخ تحوّلات سیاسی ـ اجتماعی ایران در دورههای افشاریه و زندیه، تهران، سمت، 1383.
10
شیرازی، عیسی بن جنید، تذکره هزار مزار، تصحیح و تحشیه نورانی وصال، شیراز، کتابخانة احمدی، 1364.
11
عرفانمنش، جلیل، زندگانی و قیام احمد بن موسی، شیراز، دانشنامة فارس، 1377.
12
فرصت شیرازی، محمّد نصیر، آثار عجم، تصحیح و تحشیه منصور رستگار فسایی، تهران، امیرکبیر، 1377.
13
کلانتر فارس، میرزا محمّد، روزنامه میرزا محمّد کلانتر فارس، تصحیح و اهتمام عبّاس اقبال آشتیانی، بیجا، سنایی ـ طهوری، 1362.
14
لاکهارت، لارنس، انقراض سلسله صفویه، ترجمة اسماعیل دولتشاهی، تهران، علمی و فرهنگی، 1383.
15
ــــــــــــــ ، نادر شاه، ترجمه و اقتباس مشفق همدانی، تهران، ابن سینا و بنگاه مطبوعاتی صفیعلیشاه، 1331.
16
مرعشی صفوی، میرزا محمّد خلیل، مجمع التواریخ، تصحیح عبّاس اقبال آشتیانی، بیجا، کتابخانة طهوری ـ سنایی، 1362.
17
مروی، محمّدکاظم، عالم آرای نادری، تصحیح محمّد امین ریاحی، تهران، علمی ـ نشر علم، 1374.
18
نیری، محمّد یوسف (گردآورنده و مصحّح و حاشیهنویس)، دو رساله در حالات و کرامات حضرت شاهچراغ: حسینی شریفی ذهبی، میرزا جلال الدین محمّد (مؤلّف رسالة آثار الاحمدیه) و سلاحی، محمّدهادی (مؤلّف رسالة هدیة احمدی)، شیراز، دانشگاه شیراز، 1378.
19
هنوی، جونس، زندگی نادر شاه، ترجمة اسماعیل دولتشاهی، تهران، علمی و فرهنگی، 1383.
20
یعقوبی، ابن واضح، تاریخ یعقوبی، ترجمة محمّد ابراهیم آیتی، بیجا، علمی و فرهنگی، 1366.
21
22. Axworthy. Michel, The Sword of Persia Nader Shah From Tribal Warrior to Conquering Tyrant, London. NewYork, I.B.Tauris & Co Ltd, 2006.
22