@article { author = {کلان فریبایی, محمد‌رضا and شیرودی, مرتضی}, title = {}, journal = {Shi'ite Studies}, volume = {15}, number = {58}, pages = {7-36}, year = {2017}, publisher = {the institute of shia studies}, issn = {1735-4722}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, title_fa = {گفتمان سیاسی شیعی؛ جهانی‌شدن و بازتولید سلفی‌گری معاصر}, abstract_fa = {حکومت‌های اقتدارگرا و متکی به قدرت‌های فرامنطقه‌ای در خاورمیانه، با ایجاد محرومیت در زندگی شهروندان خود، زمینه واگرایی‌های ایدئولوژیک و سیاسی را به دلیل مطالبات دموکراتیک میان آنان فراهم کرده‌اند. چالش میان دو گفتمان سیاسی شیعی و تسنن رادیکال، از این زاویه قابل تحلیل است. این واگرایی به‌وسیله سرویس‌های اطلاعاتی برخی کشورها، با هدف تضعیف سیادت سیاسی جهان اسلام، در حال توسعه است. جنبش‌های اسلامی، در نقاط مختلف خاورمیانه با رویکرد دموکراتیک برای برون‌رفت از این بحران اجتماعی، در صدد کسب جایگاه واقعی خود هستند. پژوهش حاضر، به این سؤال پاسخ می‌دهد که گفتمان سیاسی شیعی و جهانی‌شدن با رویکرد دموکراتیک، در بازتولید سلفی‌گری معاصر چه تأثیری داشته است؟ گمانه‌زنی این مقاله برآن است که روند تکامل در چارچوب نظری و ساختار عملی گفتمان سیاسی شیعه و پیوند آن با گفتمان جهانی، موجب رقابت گفتمان تسنن رادیکال با آن شده و روند ضددموکراتیک تسنن رادیکال، بحران در جهان اسلام را افزایش داده و خشونت در منطقه و جهان را تشدید کرده است. دست‌یابی به هم‌گرایی دموکراتیک به عنوان یک راه‌کار برای گفتمان‌های یادشده می‌تواند در برون‌رفت از بحران سودمند باشد. داده‌های منابع اصلی از طریق مطالعات تاریخی به شیوه میان‌رشته‌ای، دست‌یابی به تقریب گفتمان‌ها را میسر خواهد کرد. گسترش صلح و هم‌زیستی جهانی و توسعه هم‌گرایی دموکراتیک اسلامی، در عرصه نظری و عملی، در جهت تأمین منافع جریان‌های درگیر، دستاورد این مقاله خواهد بود.}, keywords_fa = {گفتمان,شیعه,جهانی‌شدن,هم‌گرایی,خاورمیانه,رادیکالیسم,دموکراسی}, url = {https://www.shiitestudies.com/article_31326.html}, eprint = {https://www.shiitestudies.com/article_31326_4e974178323b0dd33430d92daa8ba049.pdf} } @article { author = {منتظرالقائم, اصغر and کشاورز, زهرا سادات}, title = {}, journal = {Shi'ite Studies}, volume = {15}, number = {58}, pages = {37-72}, year = {2017}, publisher = {the institute of shia studies}, issn = {1735-4722}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, title_fa = {بررسی تغییرات اجتماعی مراسم و مناسک عزاداری عاشورا در ایران}, abstract_fa = {مراسم و مناسک عزاداری عاشورا در دوره‌های مختلف تاریخی، علاوه بر صورت‌بندی‌هایی مختلف، پذیرای تغییرات اجتماعی متنوعی نیز بوده است. این تغییرات، تحت تأثیر اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جامعه شکل گرفته، امکان رشد و بازتولید نظام فکری خاص خود و تأثیر آن بر جامعه را می‌یابند. مسأله اصلی مقاله حاضر آن است که با استفاده از مطالعه اسنادی، ضمن توجه به ضرورت کاربرد رویکردهای جامعه‌‌شناختی در تحلیل پدیده‌های تاریخی خصوصاً عزاداری عاشورا و اهمیت موضوع، نشان دهد نوع و میزان تحلیل و فهم منطق تغییرات و تطورات اجتماعی مناسک عاشورا در طی تاریخ چگونه بوده است.}, keywords_fa = {دین,مذهب تشیع,مناسک,تغییرات اجتماعی,عزاداری عاشورا,ایران}, url = {https://www.shiitestudies.com/article_31327.html}, eprint = {https://www.shiitestudies.com/article_31327_33da5039662df943dc017af8176708b8.pdf} } @article { author = {اشرافی, مرتضی and اشرافی, مجتبی}, title = {}, journal = {Shi'ite Studies}, volume = {15}, number = {58}, pages = {73-100}, year = {2017}, publisher = {the institute of shia studies}, issn = {1735-4722}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, title_fa = {بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان}, abstract_fa = {ساختار مذهبی جمهوری آذربایجان و نوع نگاه مردم و نخبگان این کشور به اسلام، به ویژه آیین تشیع، محصول فرایند تاریخی بسیار پر فراز و نشیبی است که بدون مطالعه و بررسی آن، امکان درک درست و واقع‌بینانه از تحولات مذهبی و سیاسی جامعه کنونی این جمهوری ممکن نیست. در واقع شکل‌گیری و فعالیت احزاب اسلام‌گرا، در بستر همین محصول تاریخی صورت پذیرفته است؛ از این رو، با بررسی سیر تحول اسلام در آذربایجان، می‌توان به درک بهتر فضای سیاسی ـ مذهبی حاکم بر فعالیت‌های اسلام‌گرایان در این کشور رسید؛ هم‌چنین نوع دیدگاه و رویکرد جریان‌های اسلام‌گرای آذربایجان به مقولاتی چون: دین اسلام، آیین تشیع، نحوه تعامل و یا تقابل با نظام سیاسی حاکم، اهداف و آرمان‌ها و نیز نوع نگاه آنان به ایران به عنوان بزرگ‌ترین کشور شیعی جهان اسلام، کمک شایانی می‌کند.}, keywords_fa = {جمهوری آذربایجان,شیعیان,جمهوری اسلامی ایران,دین اسلام,سیاست خارجی,تشیع}, url = {https://www.shiitestudies.com/article_31328.html}, eprint = {https://www.shiitestudies.com/article_31328_60cc36df857a30eb4ea54829a312ffe6.pdf} } @article { author = {محمدی‌نژاد, فرهاد and محمدی‌نژادپاشاکی, احمد}, title = {}, journal = {Shi'ite Studies}, volume = {15}, number = {58}, pages = {101-124}, year = {2017}, publisher = {the institute of shia studies}, issn = {1735-4722}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, title_fa = {خطاب استدلالی اشعار شیعی در رثای امام حسین بررسی تطبیقی ابعاد حماسی و عاطفی اشعار عاشورایی شهریار و بحرالعلوم}, abstract_fa = {این پژوهش، با هدف بررسی تطبیقی گونه‌های خطاب استدلالی اشعار بحرالعلوم و شهریار در رثای امام حسین7 انجام گرفت. شاعران متعهد؛ سیدمهدی بحرالعلوم در شعر عربی، و شهریار در شعر فارسی، با عاطفه عمیق به موضوع عاشورا پرداخته‌اند. مبانی احتجاج در رثائیات آن‌ها، شامل مبانی استدلالی، با استناد به عقل (مخاطب قرار دادن عقل و دوستی اهل‌بیت و پاسخ به ادعای باطل ستم‌گران)، استمداد از عنصر عاطفه و احتجاج به آیات قرآن (شایستگی اهل‌بیت به خلافت و امامت و پاسخ به ادعای باطل خلفای اموی و عباسی) و مبانی احتجاج، با استناد به احادیث و روایات (جانشینی امام علی7 و حدیث کسا) است. با بررسی منقبت‌های امام حسین7، تصاویری که تداعی می‌شود سخن را از اندوه کل هستی آغاز می‌کنند؛ آن‌گاه وارد موضوع عطش و شهادت شده، قصیده خود را با اسارت زنان و کودکان به پایان می‌برند. تمایز اشعار بحرالعلوم در ابیاتی است که به کوفیان و نامه‌های آنان اختصاص می‌دهد و در شعر شهریار، تصاویر معرکه عاشورا بیش‌تر و جنبه عاطفی فزون‌تر است. هر دو شاعر در قصیده خود، به شیوه گفت‌وگو، در بیان عظمت امام حسین7 استدلال می‌کنند، ولی این شیوه در اشعار بحرالعلوم پررنگ‌تر است.}, keywords_fa = {بحرالعلوم,شهریار,خطاب استدلالی,مکتب شیعه,رثای امام حسین}, url = {https://www.shiitestudies.com/article_31329.html}, eprint = {https://www.shiitestudies.com/article_31329_544795f2c5ff0f9d6719a6cf81809ea0.pdf} } @article { author = {مرادی, محمد}, title = {}, journal = {Shi'ite Studies}, volume = {15}, number = {58}, pages = {125-156}, year = {2017}, publisher = {the institute of shia studies}, issn = {1735-4722}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, title_fa = {بررسی توسل و طلب شفاعت و یاری از امامان شیعه: در رباعی‏های عارفانه‏ منسوب به ابوسعید ابوالخیر و سیر انتساب آن‏ها}, abstract_fa = {ابوسعید ابوالخیر (357-440ق)، از عارفان شاخص دوران سامانی و غزنوی است که سهمی ویژه در رواج مفاهیم عرفانی در شعر فارسی داشته است. اشعار عرفانی منسوب به او، اغلب در نسخ متأخر جمع‏آوری شده؛ با این حال با تحلیل آن‌ها، می‌توان سیری از چگونگی و محدوده زمانی ورود مفاهیم شیعی به رباعیات عرفانی، ارائه کرد. در این مقاله به روش تحلیلی،‌ مفاهیمی چون: توسل و شفاعت در اندیشه و اشعار مناجاتی و منقبتی ابوسعید بررسی شده و ضمن مقایسه‌ ساختار و مفهوم این اشعار با دیگر نمونه‏های مشابه ادب فارسی، درستی انتساب اشعار و سیر ورود مفاهیم شیعی به رباعی عرفانی تحلیل گردیده است. نتایج نشان می‏دهد، هرچند ریشه‏ هایی مشترک بین عرفان ابوسعید و اندیشه‏ های شیعی وجود دارد، در مقایسه با مجالس بازمانده از شیخ و نوع اشعار و محتوای آن‏ها، مفاهیم شیعی پس از سده هفتم، به رباعی‏ های منسوب راه یافته و در زمانی متأخر به ابوسعید نسبت داده شده است.}, keywords_fa = {ابوسعید ابوالخیر,امام علی7,توسل,شفاعت,مناجات,‌ رباعی عرفانی}, url = {https://www.shiitestudies.com/article_31336.html}, eprint = {https://www.shiitestudies.com/article_31336_46133d9a70f78c49946d5eda3633098f.pdf} } @article { author = {عمرانی پور, مجتبی}, title = {}, journal = {Shi'ite Studies}, volume = {15}, number = {58}, pages = {157-183}, year = {2017}, publisher = {the institute of shia studies}, issn = {1735-4722}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, title_fa = {بازتاب اندیشه‌های شیعی در اشعار ابن‌شکیل اندلسی}, abstract_fa = {مضامین اسلامی و شیعی، جایگاه ویژه‌ای در میان شاعران مسلمان دارد. ادیبان اندلس نیز در سایة دولت‌هایی با گرایش شیعی هم‌چون بنی‌حمود و موحدین، به این مذهب گرایش داشته و در شعر خود از مضامین آن بهره گرفته‌اند. ابوالعباس احمدبن‌شکیل، یکی از شاعران اندلس در دورة موحدین بود که اندیشه‌های شیعی در شعر وی، بیش از مضامین دیگر بازتاب داشت. بهره‌گیری از آیات قرآن و اشاره به رویدادهای تاریخ اسلام، از جمله جانشینی پیامبر و عاشورا، محتوای غالب اشعار دینی وی است. شاعر برای اثبات حقانیت امام علی†، به دلایلی هم‌چون: واقعة غدیر خم، آیة تطهیر، حدیث منزلت و علم و شجاعت امام اشاره می‌کند. این نوشتار، به تحلیل و توصیف باورهای شیعه در اشعار وی می‌پردازد. این مضامین می‌تواند به خوبی گویای روح حاکم بر زمان شاعر یعنی دورة موحدین در اندلس و هم‌چنین نشان‌دهنده مذهب وی باشد. از اندک اشعار باقی‌مانده از ابن‌شکیل، می‌توان دریافت که اشعار وی در نهایت سادگی و به دور از تکلفات لفظی است و بیش از آن‌که در خدمت لفظ و آرایه‌های بدیعی باشد، در خدمت معنا و بیان اندیشه‌های شاعر است.}, keywords_fa = {ادب اندلس,شعر شیعی,ابن‌شکیل,مضامین شیعی}, url = {https://www.shiitestudies.com/article_31337.html}, eprint = {https://www.shiitestudies.com/article_31337_6b91e7249847417c07e5e0b2cac8b78a.pdf} } @article { author = {سقایی, سارا and بهروزی‌‌پور, حسین}, title = {}, journal = {Shi'ite Studies}, volume = {15}, number = {58}, pages = {185-228}, year = {2017}, publisher = {the institute of shia studies}, issn = {1735-4722}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, title_fa = {نقش کتیبه‌نگاری بناها در ترویج اندیشه‌های مذهبی و مشروعیت حاکمان صفوی (مطالعه موردی بناهای اصفهان، اردبیل و مشهد)}, abstract_fa = {هدف از این مقاله، تبیین کارکرد کتیبه­های معماری، در بیان اصول تشیع و تأثیر آن‌ها بر مسأله مشروعیت حاکمان صفوی است. پرسش این است که شاهان صفوی چگونه از کتیبه‌ها به منظور بیان اندیشه‌ها و دست‌یابی به اهداف سیاسی و مذهبی خود بهره برده‌اند؟ روش گردآوری داده‌ها، اسنادی و روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. بناهای صفوی در اصفهان، اردبیل و مشهد، جامعه آماری پژوهش را تشکیل می‌دهند. اصفهان به عنوان پایتخت اصلی و اردبیل و مشهد به عنوان مراکز دینی و معنوی و خطوط مقدم صفویان در مقابله با عثمانی‌ها و ازبک‌های سنی‌مذهب گزینش شده‌اند. نتایج پژوهش، نشان می‌دهد تمایلات و اندیشه‌های سیاسی ـ مذهبی حاکمان صفوی، در قالب کتیبه‌هایی با موضوع نام‌های خداوند و پیامبرˆ، نام ائمه‰، احادیثی مانند حدیث نوح، اذکار و ادعیه به ویژه صلوات کبیره و شهادتین شیعی، آیه اولی‌الامر، آیه تطهیر، آیة‌الکرسی، عباراتی برای توصیف ولایت‌مداری حاکمان، عبارت «مروج مذهب ائمه اثنا‌عشر» برای توصیف شاه‌عباس اول و القاب «الموسوی» و «الحسینی» در انتهای نام حاکمان، نمود یافته ‌است. بهره‌گیری از این موضوعات در کتیبه‌ها، موجب القای این اندیشه‌ها بود‌ که «حاکمان صفوی، مروّجان واقعی دین هستند، به واسطة ارتباط با خاندان امامت از مشروعیت زیادی برخوردارند و دولت صفوی، دولت موعود قبل از ظهور امام زمان† است که وظیفه‌اش فراهم ‌آوردن مقدمات ظهور است.}, keywords_fa = {کتیبه‌نگاری معماری,آثار تاریخی,هنر صفوی,مذهب صفویان,مشروعیت صفویان}, url = {https://www.shiitestudies.com/article_31338.html}, eprint = {https://www.shiitestudies.com/article_31338_07fad6e1fff833c519f7353f07398e07.pdf} }